Braude-Heller Anna (06.01.1888 Warszawa – 19.04.1943 Warszawa) – lekarka pediatra, działaczka społeczna, radna Warszawy.

Anna Braude urodziła się w Warszawie, w rodzinie kupieckiej. Wychowywała się w domu religijnym, ale otwartym na świat. W jej domu mówiło się po polsku, a do kształcenia przykładano dużą wagę. W Warszawie uczęszczała do szkoły Fryderyki Thalgrünowej, po ukończeniu szóstej klasy pobierała prywatne lekcje, a maturę zdała eksternistycznie.

Jesienią 1906 r. wyjechała na studia do Genewy. Początkowo studiowała tam nauki społeczne, ale szybko przeniosła się do Zurychu na medycynę. Dyplom lekarski zdobyła w 1912 r. w Berlinie. Zdecydowała się na specjalizację pediatryczną. Wyjechała do Sankt Petersburga, aby nostryfikować dyplom. Egzamin zdawała w trudnych warunkach, ponieważ nie przyznano jej prawa pobytu w mieście. Powodowało to, że przez cztery tygodnie, co noc, musiała zmieniać miejsce pobytu. Egzamin zdała i rozpoczęła praktyki lekarskie na rosyjskiej wsi.

W 1913 r. powróciła do Warszawy, gdzie rozpoczęła pracę w Szpitalu Starozakonnych na Czystem na oddziale wewnętrznym, a rok później przeniosła się do dziecięcego Szpitala im. Bersohnów i Baumanów przy ul. Siennej 60 / Śliskiej 51. Już od czasów studiów w Szwajcarii sympatyzowała z ruchem socjalistycznym, należała do Bundu. Angażowała się w wiele inicjatyw społecznych. W czasie I wojny światowej, w 1916 r., współtworzyła Towarzystwo Przyjaciół Dzieci (TPD), przy którym w 1919 r. utworzyła szkołę dla pielęgniarek dziecięcych. Pracowała jako lekarka ambulatoryjna, a potem lekarka naczelna w Domu Wychowawczym oraz w Stacji Opieki nad Matką i Dzieckiem. Równocześnie pełniła funkcję lekarki konsultującej przy szkołach CISZO (jid. Centrale Jidisze Szul Organizacje). Była też zaangażowana w tworzenie sanatorium dla dzieci im. Włodzimierza Medema w podwarszawskim Otwocku.    

W 1923 r. Szpital Dziecięcy im. Bersohnów i Baumanów został zamknięty. Dr Braude-Heller (w 1916 r. wyszła za mąż za inż. Eleazara Hellera) doprowadziła do przejęcia go przez TPD. Szpital pozostał w swoim pierwotnym budynku, otrzymał dzięki staraniom dr Braude-Hellerowej dofinansowanie od gminy żydowskiej oraz od Jointu. Po remoncie i modernizacji szpital został otwarty w 1930 roku. Uznano go wówczas za jeden z najnowocześniejszych szpitali pediatrycznych w Polsce. Dr Braude-Heller stała na czele szpitala aż do jego likwidacji latem 1942 roku.

W 1940 r. szpital znalazł się w obrębie getta. Pomagał dzieciom rannym, chorym na tyfus, na chorobę głodową. Dr Braude-Heller była jednym z lekarzy, którzy prowadzili badania kliniczne nad chorobą głodową. Jej notatki dotyczące wpływu głodu na dzieci znalazły się w książce opublikowanej w 1946 r. pod red. Emila Apfelbauma Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942. Dr Braude-Heller była przewodniczącą Komisji Zdrowia Judenratu.

Jesienią 1941 r. w czasie wybuchu epidemii tyfusu udało jej się utworzyć filię szpitala w budynku na rogu ul. Leszno i Żelaznej. 10 sierpnia 1941 r. budynek przy ul. Siennej znalazł się poza gettem i wszyscy pacjenci oraz personel przeniósł się do filii przy Lesznie. 13 sierpnia 1941 r. cały szpital został przeniesiony do dawnego budynku szkoły przy ul. Stawki. 11 września 1941 r. pacjenci oraz większość personelu medycznego została wywieziona przez Niemców do obozu zagłady Treblinka II. Dr Braude-Heller pozostała w getcie. Odrzuciła propozycje pomocy i ucieczki na tzw. stronę aryjską. Od września 1942 do kwietnia 1943 r. kierowała szpitalem dla dzieci przy ul. Gęsiej 6/8. Zginęła razem z małymi pacjentami w podziemiach budynku w pierwszych dnia powstania w getcie warszawskim.

Po II wojnie światowej na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej, na nagrobku jej syna oraz męża, umieszczono tablicę upamiętniającą dr Braude-Hellerową. W kwietniu 2001 r. na ścianie Szpitala im. Bersohnów i Baumanów przy ul. Siennej 60 / Śliskiej 51 odsłonięto tablicę poświęconą tej słynnej lekarce i dyrektorce tej placówki.

Bibliografia:

• Blady-Szwajger A., I więcej nic nie pamiętam, Warszawa 1994.
• Blady-Szwajger A., Szpital w getcie, Łódź 1987.
• Dubnow-Erlich S., Dr. Ane Brojde-Heler, [w:] Dojres Bundistn, t. 2, red. J. S. Hertz, Nju Jork 1956, ss. 140-143.
• Engelking E., Leociak J., Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa 2013.
• Ofer D., Anna Braude-Heller, Jewish Women's Archive [online] 20.03.2009, http://jwa.org/encyclopedia/article/heller-anna-braude [dostęp: 17.07.2016].