Wielkie Księstwo Poznańskie, niem. Grossherzogtum Posen – autonomiczna prowincja państwa pruskiego, utworzona na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego 1815 z zachodniej części Księstwa Warszawskiego i przyłączona do Prus z zachowaniem odrębności administracyjnej.
Stolica w Poznaniu, obszar ok. 29 tys. km2, podzielony na rejencje poznańską i bydgoską; liczba mieszk.: 1815 — ok. 800 tys., 1848 — ok. 1,35 mln, 1910 — ok. 2,1 mln; Polacy stanowili 1816 ok. 66%, a 1910 ok. 58% populacji; W.K.P. posiadało niewielką autonomię w ramach państwa pruskiego (m.in. od 1827 sejm prowincjonalny Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1824–31 sejmiki); przedstawicielem króla był namiestnik W.K.P. (do 1831 ks. A. Radziwiłł), w praktyce pełniący funkcje jedynie reprezentacyjne, rzeczywistą władzę sprawował nacz. prezes prowincji poznańskiej;
Po 1831 odrębność W.K.P. znacznie ograniczono (1832 wprowadzono język niem. do urzędów), a 1849 niemal zniesiono; zamiast nazwy „Wielkie Księstwo Poznańskie” władze pruskie używały wyłącznie terminu „prowincja poznańska”, nasilił się proces germanizacji, jednocześnie zaś rozwinęła się szeroko praca org.; w wyniku powstania wielkopolskiego 1918–19 większość ziem W.K.P. weszła w skład odrodzonego państwa polskiego.
Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.
