Pierwsze pewne informacje o Pławnie pochodzą z 1394 i 1398 roku. Mają związek z osobą niejakiego Petrassiusa de Plawno lub Petrassiusa Wangrzina de Plawno.

W 1510 r. wieś przeszła spod zarządu kapituły włocławskiej na własność biskupa włocławskiego Wincentego Przerębskiego herbu Nowina. W 1544 r. Pławno otrzymało prawa miejskie. W 1613 r. erygowano tu parafię. Po Przerębskich stanowiło własność m.in. Karśnickich (od 1791), Buczyńskich (od 1818), Gruszeckich (od 1857), Aleksandrowiczów (od 1883), Lubomirskich (od 1894) i rodziny Longchamps de Berierów (od 1928).

W 1870 r. Pławno utraciło prawa miejskie. Zdegradowano je do rangi osady i wcielono do gminy Gidle. W latach 1879–1900 na terenie swoich dóbr Marian Gruszecki na zbudowanym specjalnie w tym celu torze organizował wyścigi konne, bardzo popularne wśród miłośników tego sportu. 19 maja 1881 r. wielki pożar poczynił poważne straty w zabudowie, niszcząc 326 budynków i pozbawiając dachu nad głową blisko 2 tys. osób; ocalało tylko 7 obiektów. W drugiej połowie XIX w. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wśród atutów gospodarczych Pławna wymieniał gorzelnię, cegielnię, las, pokłady kamienia wapiennego i glinki ogniotrwałej.

Obecnie większość mieszkańców Pławna pracuje w Radomsku. Ośrodek nie odzyskał praw miejskich.

Miejscowości nazwę zawdzięcza niezwykle cenny zabytek – Tryptyk z Pławna, XVI-wieczne retabulum ołtarzowe wykonane w Krakowie. Nie wiadomo dokładnie, kiedy trafił do miejscowego kościoła, a pierwsza informacja wiążąca go z Pławnem pochodzi z 1747 roku. W czasie II wojny światowej Niemcy wywieźli go do Krakowa, a po 1954 r. znalazł się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. W kościele w Pławnie znajduje się jego wierna kopia. 

Bibliografia

  • Bartnik B., Monografia Pławna. Z dziejów zapomnianych miast, Wrocław 2006.
  • Łągiewka K., Z dziejów majątku Pławno i jego właścicieli do roku 1945, „Zeszyty Radomszczańskie” 2014, t. VIII, ss. 175–212.
  • Pławno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1887, s. 279.
  • Szkice  z  dziejów  gminy  Gidle. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Urząd Gminy w Gidlach w dniu 30 grudnia 1999 r., red. A.J. Zakrzewski, Gidle 1999.
  • Zabraniak S., Z dziejów parafii Pławno, „Zeszyty Radomszczańskie” 2013, t. VII, ss. 151–165.
Print