19 października 2021 r., na terenie cmentarza żydowskiego w Szamotułach odbyła się uroczysta ceremonia prezentacji nowego oznakowania tego miejsca. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa przy wsparciu partnerów lokalnych – Muzeum – Zamku Górków w Szamotułach oraz Zespołu Szkół nr 2 im. Stanisława Staszica w Szamotułach. Niezwykle budujący był liczny udział młodzieży, a także przedstawicieli wielu lokalnych środowisk.
Gości powitała Alicja Kobus, przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Poznaniu. List prof. Magdaleny Gawin, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Generalnego Konserwatora Zabytków, odczytała Anna Czerwińska-Walczak – zastępca dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W ceremonii udział wzięli m.in.: Zygmunt Stępiński – dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN; Michał Kruszona – dyrektor Muzeum-Zamku Górków; Zygmunt Sługocki – dyrektor Zespołu Szkół nr 2 im. Stanisława Staszica; Beata Hanyżak – starosta powiatu szamotulskiego, – Wielkopolska Konserwator Zabytków. Uroczystość poprowadził Sławomir Weihs, który odczytał również list od wojewody wielkopolskiego Michała Zielińskiego.
Pamięć szamotulskich Żydów uczcił przemówieniem i modlitwą Icchak Rapoport, rabin w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.
Po zakończeniu części oficjalnej ceremonii, zgromadzeni złożyli kamyki i zapalili znicze przy oznakowaniu cmentarza.
Uroczystość w Szamotułach poprzedziły wydarzenia towarzyszące, skierowane do społeczności lokalnej. 8 października br. odbyły się warsztaty edukacyjne dla uczennic i uczniów Zespołu Szkół nr 2 w Szamotułach. Pozwoliły one uczestniczkom i uczestnikom poznać inny wymiar historii własnej miejscowości oraz poszerzyć wiedzę na temat tradycji związanych z cmentarzami żydowskimi.
Planowane są również warsztaty dla uczennic i uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 im. Stanisława Staszica na podstawie zestawu edukacyjnego pt. „Muzeum w pudełku. Miasteczko Malki”, zawierającego repliki obiektów i archiwalne zdjęcia ze zbiorów Muzeum POLIN, pozwalające na rozgrywanie w klasach 4–6 edukacyjnej gry planszowej.
***
Ceremonia została zrealizowana w ramach programu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe” (Komponent IV Sąsiedzi: przedmioty, ludzie, opowieści, Priorytet 2 Program opisu i oznakowania wybranych cmentarzy żydowskich), możliwego dzięki grantowi udzielonemu Muzeum POLIN przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy.
Cmentarze zostały upamiętnione w ramach realizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej” finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
