Żydzi osiedlali się tu zapewne już w trzeciej ćwierci XVI w., w sytuacji, gdy musieli opuścić pobliskie Krosno. W 1575 r. w spisie mieszczan leskich jest wymieniony Wolf z Kohorczina, czyli z Korczyny. Być może już w XVIII w. mieli kahał, bóżnicę i cmentarz. W 1785 r. mieszkało tu jednak tylko 80 Żydów.

W 1824 r. Korczyna była najludniejszym miastem na Podkarpaciu i miała 4298 mieszkańców, w tym jednak tylko 209 Żydów. W XIX w. słynęła z tkactwa. W 1870 r. gmina żydowska liczyła 707 osób i posiadała dwie synagogi, cmentarz i szkołę, do której uczęszczało 40 uczniów. W 1900 r. w samej Korczynie mieszkało 1026 Żydów, tj. 18,9% ogółu miesz-kańców. Działało tu założone rok wcześniej Towarzystwo Oszczędnościowo-Kredytowe, którego prezesem był Süssman Beck. Do 1900 r. liczebność gminy żydowskiej wzrosła do 1247 osób. Gmina utrzymywała wówczas dwie szkoły religijne. Miejscowi chasydzi byli podzieleni między zwolenników cadyka z Bełza i cadyka z Dzikowa. Każda z grup miała swój sztibłech, czyli salę modlitewną.

W 1921 r. mieszkało w samej Korczynie 796 Żydów na ogólną liczbę 4 517 mieszkańców, ale w trzy lata później było ich już tylko 642. Część z nich zapewne przeniosła się do Krosna, znajdując tam lepsze warunki pracy i życia. Funkcjonowało tu Stowarzyszenie Rękodzielników Żydowskich Jad Charuzim oraz Stowarzyszenie Kupców, którego prezesem był Beno Horowitz. W 1939 r. było tu 786 Żydów. Ostatnim przewodniczącym kahału był Bendet Axelrad, natomiast ostatnim rabinem korczyńskim Eliachu Rubin, którego Niemcy zamordowali razem z żoną i sześciorgiem dzieci.

Na początku okupacji hitlerowcy przesiedlili część Żydów krośnieńskich do Korczyny. Byli tu także Żydzi wysiedleni z Łodzi. Przewodniczącym Judenratu został mianowany w styczniu 1940 r. Oscar Rubin. Wiosną 1941 r. hitlerowcy zaczęli tworzyć w Korczynie getto. Przesiedlili do niego również Żydów z okolicznych wsi. W grudniu 1941 r. rozstrzelano na miejscowym cmentarzu żydowskim Żyda, który opuścił getto. W getcie zgromadzono ok. 700 Żydów, w tym 160 z okolicznych wsi. Zanim getto zlikwidowano, część Żydów przesiedlono do Krosna, skąd trafili później do Jasła. 12 VIII 1942 r. większość mieszkańców korczyńskiego getta wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu, 294 rozstrzelano w lesie w Warzycach, natomiast starców i chorych zamordowano w Woli Jasienickiej. Na miejscowym cmentarzu żydowskim rozstrzelano w masowej egzekucji 123 Żydów i 7 Polaków. Z Holokaustu uratował się dr Ignacy Bibring oraz jeszcze kilka osób przechowanych przez Polaków.

Budżet na rok 1932 żydowskiej gminy wyznaniowej w Korczynie[1.1]

Nazwa pozycji Przewidziano w roku ubiegłym Wydatkowano w roku ubiegłym Przewiduje się na rok 1932 Ogólna suma danego działu
Rabinat        
Pensja rabina Markusa Lasara Rubina 1940,00 1940,00 1950,00 -
Rabinki i podrabina Eljasa Rubina - - 2100,00 4050,00
Administacja gminy        
Pensja sekretarza Samsona Akselrada 600,00 600,00 600,00  
materiały piśmianne i ksiegi metrykalne 178,00 178,00 178,00 778,00
Bożnica        
pensja szkolnika 468,00 468,00 -  
pensja stróża bożnicy 200,00 200,00 150,00  
światło 600,00 600,00 600,00  
opał 700,00 700,00 710,00 1460,00
Ubój rytualny        
pensja rzezaka Jakóba Schiffa 2108,00 2108,00 2250,00 2250,00
Łaźnia rytualna        
pensja funkcjonariuszów, posługaczy - światło i opał 1060,00 1060,00 1060,00 1840,00
Ubezpieczenia ogniowe        
ubezpieczenie budynków od ognia 42,00 42,00 46,00 46,00
Spłata długów        
zwrot pożyczki w Kasie Oszczędności miasta Krosna 860,00 624,00 236,00 236,00
Rzeźnia drobiu        
opał rzeźni drobiu u kwitariusze opłat od rzeźni drobiu 40,00 40,00 40,00 40,00
      Razem 10 700

Wysokość składek gminy wyznaniowej w Korczynie na rok 1932[1.2]

Osób 2 po 2 zł 60 – 31 zł 20 groszy
Osób 4 po 5 zł 60 – 67 zł 20 groszy
Osób 29 po 43 zł 50 – 522 zł - groszy
Osób 3 po 4 zł 80 – 57 zł 60 groszy
Osób 5 po 8 zł 50 – 102 zł - groszy
Osób 16 po 28 zł  – 336 zł -1 groszy
Osób 1 po 2 zł 20 – 26 zł 40 groszy
Osób 11 po 27 zł 50 – 330 zł - groszy
Razem osób 99 po 154 zł 20 groszy, co daje 1850 złotych 40 groszy.
Lista składek została podana do publicznej wiadomości poprzez obwieszczenie w bożnicy.

Opłaty zbierana w rzeźni rytualnej w Korczynie: bydło - 82 groszy, ciele - 32 groszy, gęś - 90 groszy, kury - 40 groszy, kurcze - 20 groszy [1.3]. Opłata za miejsce na cmentarzu żydowskim w Korczynie: 50 złotych ar - 200 złotych.
 

Print
Fußnoten
  • [1.1] Derżawnyj Archiw Lwiwskoj Obłasti (DALO), Lwowskoje Wojewodskoje Uprwlenije (Fond 1), opis 14, sprawa 3101, s.50
  • [1.2] Derżawnyj Archiw Lwiwskoj Obłasti (DALO), Lwowskoje Wojewodskoje Uprwlenije (Fond 1) , opis 14, sprawa 3068, s. 45
  • [1.3] Derżawnyj Archiw Lwiwskoj Obłasti (DALO), Lwowskoje Wojewodskoje Uprwlenije (Fond 1) , opis 14, sprawa 3067, s. 42