Teatr Ararat w Łodzi i Warszawie - Łódzki Żydowski Rewiowo-Kameralny Teatr Ararat wyłonił się w 1927 r. z istniejącego wcześniej w Łodzi studia aktorskiego. Był swego rodzaju kontynuacją teatru Azazel. Założony został przez poetę Mojżesza Brodersona i jego przyjaciół. Sam Broderson był autorem większości tekstów, ale czerpano też z twórczości innych pisarzy m.in. Abrahama Goldfadena, Icchoka Lejba Pereca, Józefa Tunkela. Wybitny znawca literatury jidysz, Chone Shmeruk, podkreślał, iż teatrzyk był zdecydowanie łódzki. I to nie tylko ze względu na skład kierownictwa i zespołu. W repertuarze przeważały „numery” specyficznie łódzkie. Zespół występował – co szczególnie podkreślano – w charakterystycznej łódzkiej (śpiewnej) odmianie dialektu jidysz.
Broderson angażował do teatru przede wszystkim amatorów, u których dostrzegał talent. Największym jego odkryciem był duet komików – Szymona Dżigana i Izraela Szumachera. W teatrze Ararat karierę rozpoczęli również – komik Szmulik Goldsztejn, aktorka Menuche Bernholc, znana później jako Mina Bern, tancerka Iza Harari oraz choreografka Judit Berg. Z teatrem współpracowali wybitni muzycy jak Henoch Kon czy Henryk Jablon.
W pierwszym spektaklu, który odbył się 25 października 1927 r. przy ul. Zachodniej, pokazano składankę skeczów, piosenek i recytacji. Występ odniósł wielki sukces. Ararat grał w różnych miejscach w Łodzi, występował na różnych scenach, także w kawiarniach. Przez długi czas gwoździem każdego spektaklu były występy pary komików: Szymona Dżigana i Izraela Szumachera, którzy komentowali zmieniającą się sytuację polskich Żydów w przededniu II wojny światowej. Z czasem rywalizacja między artystami i problemy finansowe doprowadziły do rozpadu trupy teatralnej. W połowie lat 30. XX w. Dżigan i Szumacher przenieśli się do Warszawy, gdzie występowali na scenie Teatru Nowości. Teatrzyk Ararat grał jednak dalej w stale zmieniającym się składzie. W 1935 r. wyjechał nawet na występy do Europy Zachodniej. Grał dla publiczności w Brukseli, Paryżu, Antwerpii i Londynie.
W 1937 r. zespół teatrzyku Ararat wystąpił w całości, razem z Dżiganem i Szumacherem, w filmie Di frejleche kapconim (jidysz, Weseli biedacy) na podstawie scenariusza Mojżesza Brodersona.
Bibliografia:
- Turkow J., Jidiszer teater in Ejrope cwiszn bejde welt-milchomes, Nju Jork 1968.
