organizacja kombatancka, utworzona 1949 w wyniku narzuconego zjednoczenia — działających od 1945 — 11 organizacji kombatanckich; do 1989 politycznie i organizacyjnie podporządkowany PZPR; skupiał część byłych żołnierzy pol. regularnych formacji wojsk., organizacji zbrojnych walczących w okresie odbudowy niepodległego państwa pol. i podczas II wojny świat., więźniów obozów hitlerowskich, członków ugrupowań komunist. oraz żołnierzy WP i funkcjonariuszy UB i MO uczestniczących w obronie ustroju komunist., a także wdowy i sieroty po poległych i pomordowanych; do Związku z powodów polit. nie przyjmowano wielu kombatantów, m.in. części żołnierzy AK (szczególnie do 1956); ZBoWiD potwierdzał uprawnienia socjalne kombatantów i członków ich rodzin (na podstawie uprawnień nadanych przez władze państw.), organizował opiekę nad nimi oraz rodzinami osób poległych i pomordowanych, gromadził materiały archiwalne dotyczące walk z Niemcami i likwidacji podziemia niepodległościowego w Polsce 1944–56; liczba czł.: 1970 — ok. 330 tys., 1986 — prawie 800 tys.; prezesi ZG m.in.: F. Jóźwiak, M. Moczar, W. Sokorski; organ prasowy — „Za wolność i lud”; 1990 ZBoWiD przekształcono w Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.