Lokalgeschichte

W okresie wczesnego średniowiecza nad jeziorem Wielkim istniał gród obronny. Wokół niego z czasem powstała osada. Właściciele okolicznym ziem – Kościeleccy, w 1445 r. uzyskali przywilej lokacyjny dla miasta na prawie chełmińskim. Aż do XVIII w. Skępe należało do Ziemi Dobrzyńskiej w województwie inowrocławskim.

Rozwojowi miasta sprzyjało ulokowanie w ościennym Wymyślinie zespołu klasztornego Bednardynów. W 1495 r. wybudowano kościół, rozbudowany w latach 1508–1511. Niebawem rozwinął się kult maryjny Matki Boskiej Skępskiej. Miasto żyło z pątników i jarmarków. Sprzyjającym rozwojowi czynnikiem było także usytuowanie Skępego przy szlaku handlowym z Torunia, Gniezna, Poznania do Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Natomiast miasto wielokrotnie pustoszało po zarazach (koniec XV w. – dżuma, 1539, 1552, 1626, 1629, 1653) oraz pożarach (1524, 1617, 1631). Po ostatnim z nich pozostały w mieście 84 zasiedlone domy; 28 domów i 66 placów było pustych. W czasie „potopu” szwedzkiego na Polskę (1655–1660) miasto uległo zniszczeniu. Pozostało w nim zaledwie 250 osób.

Kolejnymi właścicielami miasta byli Działyńscy, a od początków XVIII w. Zielińscy. W okresie 1793–1807, po drugim rozbiorze Polski, przynależało do Prus, do prowincji Prusy Południowe, następnie Prusy Nowowschodnie, departament płocki. W latach 1807–1815 objęło je Księstwo Warszawskie, departament płocki. Od 1815 r. wchodziło natomiast w skład Królestwa Polskiego, do województwa płockiego (od 1837 gubernia płocka), w powiecie lipnowskim.

Po 1864 r. zlikwidowano klasztor w Wymyślinie. Zakonnicy powrócili do niego w Drugiej Rzeczypospolitej. W 1867 r. Skępe utraciło prawa miejskie. Odzyskało je dopiero w 1997 r. w wyniku gospodarczego i socjatopograficznego zrośnięcia Skępego i Wymyślina.

Gospodarka miasta była ukierunkowana na zaspokajanie potrzeb lokalnej klienteli. Mieszkało w nim na stałe, tak w XIX jak i początkach XX w., kilkunastu rzemieślników i kupców. Okoliczni właściciele ziemscy w XIX w. uruchomili w okolicach Skępego i Wymyślina kilka przedsiębiorstw. Powstały: huta szkła, kopalnia bursztynu, olejarnie, tartaki, gorzelnie, cegielnie, młyny. Produkowano także smołę oraz palono wapno. W latach I wojny światowej wybudowano kolej wąskotorową Nasielsk – Toruń. W 1937 r. linia ta została przebudowana na normalnotorową, włączając Skępe do sieci ogólnopolskiej.

W okresie 1939–1945 miasto zostało anektowane bezpośrednio do Niemiec. Przynależało do prowincji Gdańsk-Prusy Zachodnie, rejencja kwidzyńska, powiat lipnowski. W latach 1945–1975 obejmowało je województwo bydgoskie, a w okresie 1975–1998 – województwo włocławskie.

Od 1999 r. znajduje się w powiecie lipnowskim województwa kujawsko-pomorskiego. Obecnie pełni rolę lokalnego ośrodka handlu, drobnej wytwórczości oraz szkolnictwa. Atrakcyjne położenie sprawia, że coraz większą rolę pełni turystyka.

Nota bibliograficzna