W VI–VIII w. gród — XI–XII gród kasztelański — naczelny gród prowincji; 1138–44 siedziba księżnej Salomei, wdowy po Bolesławie III Krzywoustym; miejsce zjazdów świeckich i duchownych, m.in.: 1180 Kazimierz II Sprawiedliwy nadał przywileje ekon. Kościołowi, 1285 synod w Ł. wydał statuty ograniczające wpływy niem. w Kościele pol.; prawa miejskie przed 1267; w XIII–XIV w. stolica księstwa (1352 inkorporowane przez Kazimierza III Wielkiego); od XV w. stolica województwa; siedziba sądów ziemskich; starostwo grodowe; po spaleniu przez Krzyżaków 1331 Kazimierz III Wielki wzniósł tu zamek, rozbudował miasto i otoczył go murami; od XIV w. ośrodek rzemieślniczo-handl.; prawie całkowicie zniszczona w czasie najazdu szwedzkiego w połowie XVII w.; odbudowana w końcu XVIII w.; duże skupisko Żydów; od 1793 w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warsz., od 1815 w zaborze ros. (Królestwo Pol.); w XIX w. ośrodek rolno-przem.; 1820–32 przejściowy rozwój przemysłu włókienniczego; 1815–42 miasto obwodowe; ośrodek oświat.; od 1925 połączenie kolejowe. We IX 1939 zacięte walki Armii „Poznań” i „Pomorze” z Niemcami; w czasie okupacji niem. 1939–45 wcielona do III Rzeszy, wysiedlenia ludności do GG, IX–XI 1939 obóz przejściowy dla jeńców pol. (ok. 4,5 tys. osób); 1941–42 getto (ok. 3 tys. osób wywiezionych do ośrodka zagłady w Chełmnie); ośrodek konspiracji AK, BCh, NOW-NSZ; zginęło ok. 60% mieszkańców Ł., miasto zniszczone w ok. 50%, odbudowane; 1945 deportacje członków pol. organizacji niepodległościowych przez NKWD w głąb ZSRR. W 1842–1975 i od 1999 siedziba powiatu.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.