Lokalgeschichte

Początki Kurowa sięgają XII wieku. Pierwsze wzmianki dotyczące miejscowości pochodzą z 1185 roku. Około 1330 r. został wzniesiony gród, w późniejszym okresie nadany przez króla Władysława I Łokietka rodowi Kurowskich. Prawa miejskie Kurów otrzymał na skutek starań Piotra Kurowskiego w 1442 roku. W dokumencie lokacyjnym, opartym na prawie magdeburskim, miejscowość nazwano „Podkowie”. Przywilej ustanowił czwartek dniem targowym. Kurów został założony przy trakcie, którym poruszali się kupcy z Lublina w kierunku północnej Polski.

W 1466 r. właścicielem dóbr kurowskich został Stanisław Zbąski. Pozostawały one w rękach jego potomków przez ponad dwa stulecia. Początkowy rozwój miasta spowolnił wielki pożar w 1553 roku. W 1580 r. w mieście mieszkało 121 rzemieślników. Istniały cechy: szewski, bednarski, krawiecki i kowalski. W połowie XVI w., ówczesny właściciel majątku Abraham Zbąski przyjął kalwinizm, a w 1559 r. przekształcił miejscowy kościół na zbór. Ośrodek protestantyzmu istniał do 1620 r., kiedy to rodzina właścicieli powróciła na łono Kościoła katolickiego.

W 1630 r. miasto zostało spustoszone przez następny potężny pożar. W połowie stulecia – zniszczone przez Kozaków Chmielnickiego, którzy wymordowali miejscową społeczność żydowską. W okresie potopu szwedzkiego, po bitwie pod Gołębiem (1656) Kurów został jeszcze raz zniszczony przez wojska szwedzkie.

W 1700 r. dobra kurowskie nabył podkanclerzy litewski Stanisław Antoni Szczuka, a w 1741 r. — Potoccy. Po nich kolejnymi właścicielami majątku byli kolejno Kuczyńscy, Byszewscy i Iżyccy. W 1717 r. w okolicach Kurowa doszło do starć wojsk konfederatów tarnogrodzkich z oddziałami feldmarszałka saskiego Jakuba Fleminga. Po przegranej konfederatów, miasto zostało zajęte przez wojska rosyjskie, które dokonały znacznych zniszczeń w mieście i okolicznych wsiach.

W 1795 r. Kurów w wyniku III rozbioru Polski znalazł się w zaborze austriackim (Nowa Galicja), a w 1809 r. — w Księstwie Warszawskim (departament lubelski), zaś od 1815 r. — w Królestwie Polskim (województwo, a następnie gubernia lubelska). Podczas powstania listopadowego, 3 marca 1831 r. pod Kurowem stoczono bitwę, w której generał Józef Dwernicki pokonał oddziały rosyjskie. Zwycięską potyczkę stoczyli też tu powstańcy styczniowi – 24 stycznia 1863 roku. W marcu 1870 roku Kurów został pozbawiony praw miejskich i przekształcony w osadę.

W XIX w. Kurów rozwijał się jako ośrodek handlowo-rzemieślniczy, stając się ważnym centrum kuśnierstwa. Począwszy od lat 70. XIX w. nastąpił szybki rozwój demograficzny — w ciągu około 40 lat, liczba mieszkańców wzrosła niemal dwukrotnie. W 1909 r. powstało Towarzystwo Muzyczno-Dramatyczne. Rok później działalność rozpoczęło Kurowskie Kółko Rolnicze. Jeszcze przed I wojną światową założone zostały komórki kilku polskich i żydowskich partii politycznych.

Na początku sierpnia 1915 r. w rejonie Kurowa starły się oddziały armii niemiecko-austriackiej z wojskami rosyjskimi.
W okresie międzywojennym Kurów (powiat puławski województwa lubelskiego) pozostawał osadą rolniczo-handlowo-rzemieślniczą osadą, zamieszkiwaną w ponad połowie przez ludność żydowską. W 1926 roku osada została zelektryfikowana.

Po wybuchu II wojny światowej Kurów został zbombardowany przez lotnictwo niemieckie. Zginęło wówczas wielu mieszkańców, a całe centrum osady, zamieszkiwane głównie przez ludność żydowską, zostało niemal doszczętnie zniszczone. 12 września 1939 r. osada została zajęta przez Niemców. Zamknięci w getcie kurowscy Żydzi zginęli w większości w 1942 r. w obozie w Sobiborze. Kurów został wyzwolony spod okupacji niemieckiej w lipcu 1944 roku. Od 1999 r. leży w powiecie puławskim. Do dzisiaj nie odzyskał praw miejskich.

Nota bibliograficzna