Średniowieczny gród Mielnik leżał przy szlakach handlowych z Gdańska do Lwowa oraz z Wilna do Krakowa. W XI i XII w. znajdował się pod władzą ruskiego księcia Daniela Szwarny, a w XIV i XV w. pod panowaniem litewskim. Od XVI w. należał do Korony[1.1].

Prawa miejskie Mielnik otrzymał dwukrotnie: w 1440 r. chełmińskie, a w 1501 r. magdeburskie[1.1.1]. Do połowy XVI w. miasto rozwijało się pomyślnie. W tym czasie mieszkało tu ok. 1500 osób, działały 2 cerkwie, 2 kościoły, 20 sklepów, 5 młynów; eksploatowano znajdujące się na tym terenie złoża kredy[1.2]. W grodzie gościli królowie i książęta – Daniło Romanowicz, Kazimierz Jagiellończyk,  Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt I, Stefan Batory. W latach 1506–1507 obradował tu sejm Rzeczypospolitej[1.3].

Kiedy jednak w 1554 r. wybudowano w Turnej koło Siemiatycz nową przeprawę przez Bug, Mielnik zaczął tracić znaczenie, a jego mieszkańcy powoli zaniechali rzemiosła i handlu na rzecz rolnictwa[1.4].

Podczas najazdu szwedzkiego z 1655 r. miasto zostało zniszczone i mimo wysiłków nie wróciło już do dawnej świetności[1.1.2].

Pod koniec XVIII w., na skutek rozbiorów Polski, Mielnik znalazł się pod panowaniem rosyjskim. W 1934 r. stracił prawa miejskie[1.1.2]. Do Polski wrócił w 1919 roku.

Podczas obu wojen światowych rejon Mielnika często znajdował się na linii frontu; na Bugu przebiegała przez pewien czas granica między ZSRR a III Rzeszą. We wrześniu 1939 r. Mielnik znalazł się pod okupacją radziecką, a w czerwcu 1941 r. miasto zajęli Niemcy. Spod okupacji nazistowskiej Mielnik został wyzwolony 22.07.1944 roku[1.5].