4 lipca 1946 roku wzburzony tłum, podżegany insynuacjami dotyczącymi rzekomego mordu rytualnego, wraz z żołnierzami i milicjantami napadł na żydowskich współmieszkańców - osoby, które przeżyły Zagładę i powróciły do Kielc. Ani komunistyczne władze miasta, ani współobywatele, nie zareagowali. W wyniku zajść antyżydowskich w Kielcach zginęło co najmniej 39 Żydów i 3 Polaków. Wśród ofiar były dwie ciężarne kobiety. Zginęli od ran postrzałowych, od ciosów bagnetu lub zostali zatłuczeni m.in. łomami, kijami i kamieniami. Rannych zostało 35 Żydów, których przewieziono do szpitala w Łodzi.

Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, zaprasza na uroczyste upamiętnienie ofiar pogromu  kieleckiego, które odbędzie się  w 78. rocznicę tych wydarzeń, 4 lipca 2024 roku.

Program obchodów

4 lipca 2024 roku, godz. 14.00, Cmentarz żydowski w Kielcach (al. Na Stadion / ul. Pakosz)

Międzyreligijna modlitwa w intencji ofiar nienawiści i uprzedzeń z 4 lipca 1946 roku, a także o pokój na całym świecie. Zapalenie zniczy, złożenie kamieni pamięci

godz. 16.00, kamienica przy ul. Planty 7 – miejsce zbrodni
1. Odczytanie inskrypcji – przebieg pogromu po polsku, hebrajsku i angielsku
2, Odczytanie nazwisk ofiar
3. Zapalenie zniczy przy „kamieniach pamięci” z nazwiskami ofiar
4. Przemówienia
5. Pieśń „Pokój daj nam Panie”
5. Złożenie wieńców i kwiatów

Marsz Pamięci

Na trasie kamienica przy ul. Planty 7
– przejście podziemne pod rondem Herlinga-Grudzińskiego pomnik Menora (al. IX Wieków Kielc): zapalenie zniczy dla uczczenia Żydów z kieleckiego getta ofiar Holocaustu

– przejście chodnikiem wzdłuż al. IX Wieków Kielc, dalej Ogrodem Wolności do Memoriału Sprawiedliwych przy budynku dawnej synagogi ul. Warszawska i zapalenie zniczy dla uczczenia Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej.

Wydarzenia towarzyszące:

3 lipca, godz. 17.30 Instytut Kultury Spotkania i Dialogu, ul. Planty 7

Rozmowa w ósmą rocznicę premiery filmu „Przy Planty 7/9”.
O realizacji i recepcji filmu rozmawiać będą Michał Jaskulski – współreżyser i Bogdan Białek – bohater filmu ze specjalnym udziałem on-line Lawrence’a Loewingera współreżysera filmu z USA.

Film „Przy Planty 7/9” realizowany był przez blisko 10 lat w Kielcach, Izraelu i Stanach Zjednoczonych. Dokument opowiada o pogromie kieleckim, który miał miejsce 4 lipca 1946 roku w Kielcach oraz o kieleckiej drodze do pojednania. . Film ukazuje kilkunastoletni wysiłek wykonany przez Bogdana Białka, założyciela Stowarzyszenia im. Jana Karskiego i jego przyjaciół w Kielcach. Reżyserzy filmu – polski katolik i amerykański Żyd – przez blisko dziesięć lat realizacji filmu uczyli się wspólnego spojrzenia na historię pogromu, towarzysząc Bogdanowi Białkowi w jego drodze ku pojednaniu

7 lipca, godz. 11.30, kościół akademicki pw. św. Jana Pawła II, ul. Wesoła 54

Msza święta w intencji ofiar pogromu kieleckiego i za mieszkańców Kielc.

 ***

Fala pogromowa objęła całe Kielce, w tym dworzec kolejowy. Echa pogromu i pogłoska o mordzie rytualnym polskich dzieci przez Żydów były przekazywane do innych miejscowości w wielu regionach Polski, zapewne drogą telefoniczną. Objawy zbiorowej psychozy na tym tle wystąpiły przede wszystkim na terenie województwa kieleckiego, a także w kilku miejscowościach na Mazowszu – Siedlcach, Warszawie (Grochów), Ciechanowie, Ostrowi Mazowieckiej i Świdrze.

Po krwawych zajściach aresztowano w Kielcach kilkadziesiąt osób, w tym milicjantów, żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Publicznego, cywilów i przedstawicieli władz lokalnych. Spośród nich dwanaście osób zostało pospiesznie osądzonych 9 lipca 1946 r. – dziewięć skazano na karę śmierci, którą wykonano 12 lipca 1946 r., a trzy otrzymały wyrok długoletniego więzienia. Z pozostałych uwięzionych do początku 1947 r. osądzono jeszcze 26 osób w ośmiu procesach. Zapadły w nich wyłącznie niskie wyroki więzienia. 

Następstwem pogromu były nastroje paniki w społeczności żydowskiej w Polsce oraz wzrost emigracji, zarówno legalnej, jak nielegalnej, która obok syjonistów objęła również antysyjonistycznych członków Bundu, a nawet komunistów żydowskich. Paniki nie zdołali uspokoić czołowi przedstawiciele władz państwowych, nie zapobiegły jej też błyskawicznie wydane wyroki, które zasądzono sprawcom pogromu, ani utworzenie przez Centralny Komitet Żydów w Polsce Komisji Specjalnej mającej na celu zapewnienie bezpieczeństwa społecznościom żydowskim.

Więcej o pogromie kieleckim: Pogrom w Kielcach – 4 lipca 1946 | Wirtualny Sztetl