This article is not available in selected language.

Kaczergiński Szmerke

Szmerke Kaczergiński - Personal data
Date of birth: 28th October 1908
Place of birth: Wilno
Date of death: 23rd April 1954
Place of death: Argentyna
Occupation: pisarz
Related towns: Łódź, Paryż, Nowy Jork

Kaczergiński Szmerke (Szmariahu) (28.10.1908, Wilno – 23.04.1954, Argentyna) – poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, autor popularnych pieśni jidysz.

Kaczergiński urodził się w Wilnie, dorastał w sierocińcu. Odebrał wychowanie religijne, następnie kształcił się na drukarza i samodzielnie studiował literaturę. W latach 20. XX w. zaangażował się w ruch komunistyczny. Popularność zdobyła jego pierwsza pieśń polityczna Tates, mames, kinderlech (jid. Ojcowie, matki, dzieci) znana także pod tytułem Barikadn (jid. Barykady). W 1929 r. dołączył do grupy literackiej Jung Wilne, do której należeli Chaim Grade i Abraham Suckewer. 

Po zajęciu Wilna przez Niemców w 1941 r. Kaczergiński postanowił ukryć swoją tożsamość. Aby nie trafić do getta, udawał głuchoniemego. W 1942 r. został złapany i umieszczony w getcie wileńskim. W getcie organizował przedstawienia teatralne, wieczorki poetyckie, pogadanki naukowe, a także uczestniczył m.in. w akcji ratowania rękopisów i starodruków ze zbiorów JIWO. Napisał hymn dla Klubu Młodzieży (jid. Jugnt himn) oraz wiersze: Friling (jid. Wiosna) i Sztiler, sztiler (jid. Ciszej, ciszej). Włączył się także w ruch oporu. Przystąpił do zjednoczonej Partyzanckiej Organizacji (Farajnikte Partizaner Organizacje).

We wrześniu 1943 r., po nieudanym powstaniu w getcie opuścił getto walczył w oddziałach partyzanckich w Puszczy Rudnickiej. W lipcu 1944 r. brał udział w wyzwoleniu Wilna przez Armię Czerwoną. Udało mu się odnaleźć część zbiorów JIWO ukrytych w piwnicach getta. Wraz z Suckewerem założył Muzeum Żydowskiej Kultury i Sztuki. Kiedy władze komunistyczne zaczęły dążyć do przejęcia kontroli nad placówką, kustosze zdecydowali się na emigrację.

W lecie 1946 r. Kaczerginski opuścił Wilno i udał się do Łodzi. Był członkiem Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej oraz współpracownikiem gazety „Unzer Wort”. Następnie wyjechał do Paryża. W 1948 r. opuścił Europę, wyjechał do Nowego Jorku, a w 1950 r. osiadł w Argentynie, gdzie pracował m.in. jako sekretarz Kongresu Kultury Żydowskiej czy organizator wydawnictwa Kium. Kaczergiński przygotował kilka antologii pieśni z getta i z partyzantki: Undzer gezang (ji. Nasze Pieśni), Dos gezang fun wilner geto (jid. Pieśni z Getta Wileńskiego), Lider fun di getos un lagern (jid. Pieśni z gett i obozów).

Napisał także wspomnienia Partizaner gejen! (jid. Naprzód partyzanci!, 1947) oraz Ich bin gewen a partizan (jid. Byłem Partyzantem, 1952). Zginął w katastrofie lotniczej w Andach w 1954 roku.

 

Aleksandra Król

Print
In order to properly print this page, please use dedicated print button.