Laks Szymon (01.11.1901 Warszawa – 11.12.1983 Paryż) – kompozytor, pisarz i publicysta.

Studiował u Piotra Rytla, Henryka Melcera i Romana Statkowskiego w konserwatorium w Warszawie oraz u Henriego Rabauda i Paula Vidala w Paryżu, gdzie w 1926 r. zamieszkał na stałe. W latach 30. XX w. współpracował z piosenkarką Tolą Korian. W 1941 r. został aresztowany i osadzony został w obozie Pithivers pod Orleanem, w lipcu 1942 r. – wywieziono go do obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau, gdzie dyrygował orkiestrą obozową.

Po wojnie pracował we francuskim przemyśle filmowym jako tłumacz. Do komponowania wrócił w latach 60. XX w., później rozwinął też działalność pisarską. W latach 1976–1984 wydał dziewięć książek. Jego niewielka ilościowo twórczość kompozytorska, częściowo zaginiona, wykazuje wpływy francuskiego neoklasycyzmu. Laks pozostawił po sobie utwory orkiestrowe (poemat symfoniczny Farys, 1924; Blues symfoniczny, 1928; Sinfonietta, 1936; Poemat na skrzypce i orkiestrę, 1954; Symfonia, 1964), kameralne (kwartety smyczkowe; Concerto da camera, 1964; Divertimento, 1966), fortepianowe (Sonatina, 1928; Suite dans le goût ancien, 1966), pieśni (Elegia żydowskich miasteczek, 1961) i piosenki do tekstów polskich autorów (Jarosława Iwaszkiewicza, Mieczysława Jastruna, Juliana Tuwima, Antoniego Słonimskiego) oraz muzykę do dwóch filmów w reżyserii Aleksandra Forda: Sabra (1933) i Przebudzenie (1934). W 1964 r. otrzymał I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Divonne-Les-Bains za Concerto da camera. Był członkiem Związku Kompozytorów Polskich.

Autor zbiorów publicystyki m.in. Poloniki... polemiki... polityki (1977), Dziennik pisany w biały dzień (1981), Taryfa ulgowa kosztuje drożej (1982). Swoją pracę w obozowej orkiestrze opisał w Musiques d’un autre monde (Paryż 1947) oraz w Grach oświęcimskich (Londyn 1979, Oświęcim 1998).

Bibliografia:

• Encyklopedia muzyczna PWM, t. 5, red. E. Dziębowska, Kraków 1997.
• Hanuszewska M., Schaeffer B., Almanach polskich kompozytorów współczesnych, Kraków 1982.
• Kaczyński T., Laks Szymon, [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak, Z. Kudelski, Lublin 2000.
• Schaeffer B., Leksykon kompozytorów XX wieku, t. 1, Kraków 1963.

Tekst na podstawie publikacji: Błaszczyk L.T., „Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny”, Warszawa 2014 (książka wydana dzięki wsparciu udzielonemu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce).