Pacanowska Rachela Lea (23.01.1904 Łódź – 10.09.1942 Chełmno nad Nerem) – działaczka komunistyczna.

Pacanowska urodziła się w rodzinie kupieckiej w Łodzi. Ukończyła miejscowe gimnazjum i podjęła pracę jako prywatna nauczycielka języków obcych. W 1922 r. rozpoczęła naukę w amatorskiej Szkole Dramatycznej przy Teatrze Miejskim w Łodzi. Została przyjęta do zespołu Sceny Robotniczej działającej przy Okręgowej Komisji Związków Zawodowych. W 1928 r. z częścią zespołu przeszła do Pierwszego Teatru Robotniczego Studio przy Komitecie Wojewódzkim Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. 

W tym samym czasie Pacanowska zaangażowała się również w działalność polityczną. Wstąpiła do nielegalnego Związku Młodzieży Komunistycznej, a w 1925 r. do Komunistycznej Partii Polski. Jednocześnie przynależała do Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich. W 1927 r. wstąpiła do Polskiej Partii Socjalistycznej – Lewica. Za swoje skrajnie lewicowe poglądy była kilka razy aresztowana i więziona. Tuż przed wybuchem II wojny światowej wyszła na wolność.  

W 1940 r. znalazła się w łódzkim getcie, gdzie zaangażowała się w działalność antyfaszystowską. 10.09.1942 r. została wywieziona z getta i zamordowana w obozie zagłady  Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Po wojnie jedna z ulic w dzielnicy Bałuty została nazwana na jej cześć.

Bibliografia:

• Pacanowska Rachela Lea, [w:] Kempa A., Szukalak M., Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny, t. 4, Łódź 2004, s. 126.
• Żebrowski R., Pacanowska Rachela Lea, [w:] Polski Słownik Judaistyczny, oprac. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, t. 2, Warszawa 2003, s. 283.