Stary Testament  – w chrześcijaństwie nazwa pierwszej części Biblii, zawierająca księgi święte Izraela o treści prawnej, moralnej, teologicznej, hist., prorockiej, dydakt. i modlitewnej. Nazwa „testament” odnosi się do przymierza (hebr. berit) zawartego przez Boga z Izraelem. Rdzeniem kanonu S.T. jest Pięcioksiąg (Prawo Mojżeszowe, hebr. Tora), który powstał ok. V w. p.n.e.

Około III w. p.n.e. zbiór ksiąg świętych objął także księgi proroków (hebr. newiim) — hist. dzieło deuteronomiczne oraz zbiory wyroczni Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i 12 proroków mniejszych, a następnie Psalmy. Pozostałe księgi hebr. (grupa pism, hebr. ketuwim) nie miały jeszcze wówczas sprecyzowanego statusu. O istnieniu pod koniec I w. w środowisku judaizmu palest. kanonu zbliżonego do obecnych 39 ksiąg Biblii hebrajskiej świadczą wzmianki Józefa Flawiusza o 22 księgach i informacja z 4 Księgi Ezdrasza o 24 księgach (w ówczesnej rachubie, traktującej np. księgi 12 proroków mniejszych jako jedną księgę).

Ostateczny kanon żydowski został ustalony co najmniej 100 lat później, po rozstrzygnięciu wątpliwości co do Pieśni nad Pieśniami i Księgi Estery (przyjęte) oraz Mądrości Syracha (odrzucone). W gr. wersji Biblii (od III w. p.n.e., Septuaginta) znajdowało się więcej ksiąg tłumaczonych z hebr. lub powstałych już w języku greckim. Na tej wersji został oparty kanon chrześcijański S.T. Chrześcijańskie rękopisy zawierają w szczególności pominięte w judaizmie rabinicznym księgi żyd.: 1 i 2 Machabejską, Tobiasza, Judyty, Barucha, Syracha i Mądrości, jak również szersze wersje Księgi Estery i Księgi Daniela; weszły one do katol. kanonu S.T., liczącego 46 ksiąg; o składzie katol. kanonu zadecydował ostatecznie 1546 sobór trydencki. W Septuagincie znaleźć też można księgi: 1 i 4 Machabejską, 3 Ezdrasza oraz Modlitwę Manassesa i Psalm 151; pomijane w katolicyzmie występują one w kanonie bibl. Kościołów prawosł. i in. Kościołów wschodnich.

Starożytne i średniow. chrześcijaństwo preferowało kanon z Septuaginty, ale część Ojców Kościoła (w tym św. Atanazy Wielki i św. Hieronim ze Strydonu), świadomych składu kanonu ówczesnych Żydów, miało wątpliwości co do ksiąg niezachowanych w języku hebrajskim. Reformacja ograniczyła kanon S.T. do 39 ksiąg znanych z Biblii hebrajskiej; pozostałe księgi, znane z rękopisów Septuaginty oraz Wulgaty (włączone do kanonu katol.) określa się w tradycji protest. jako Apokryfy i traktuje jako dodatek do wydań Biblii.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.