Faryzeusze – (hebr. peruszim „oddzieleni”), żydowskie stronnictwo religijno-polityczne, istniejące od II w. p.n.e. do końca I w. n.e., przeciwnicy saduceuszy. Wyłonili się prawdopodobnie z opierających się hellenizacji środowisk pobożnych Żydów (chasidim), prześladowani za Machabeuszów, osiągnęli wpływy polityczne i religijne za panowania Aleksandry Salome (76–67 r. p.n.e.). W okresie dominacji rzymskiej, niechętni Herodowi I Wielkiemu i jego następcom, wycofali się z aktywnego życia politycznego, koncentrując się na życiu religijnym. Po 70 r. n.e., wobec zaniku innych ugrupowań religijnych, uzyskali decydujący wpływ na kształtujący się judaizm rabiniczny (Miszna). Krytykowali dosłowną interpretację tekstów biblijnych stosowaną przez saduceuszy, a także ascetyzm esseńczyków. W doktrynie oprócz Biblii hebrajskiej uznawali również tradycję ustną, kładli nacisk na dokładne przestrzeganie przepisów rytualnych, wierzyli w anioły i demony, w nadejście Mesjasza, nieśmiertelność duszy i zmartwychwstanie ciał. Oskarżani przez Jezusa o obłudę i formalizm religijny, stali się przedmiotem ostrej krytyki w Ewangeliach.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.