Frankiści – żydowskie ugrupowanie religijne, założone w poł. XVIII w. przez Jakuba Franka, z czasem nazwa potomków tych, którzy przyjęli z nim chrzest.

Frankiści wywodzili się z sabataizmu, uznali Franka za wcielenie mesjańskiej duszy, przyjęli głoszoną przez przywódcę antynomiczną doktrynę, że mesjasz musi udać się na wygnanie, rozumiane jako przyjęcie innej religii (apostazja), dlatego też wzorem swego przywódcy przyjmowali początkowo (1756) islam, z czasem chrzest w Kościele katolickim. Doktryna ta była też źródłem synkretyzmu religijnego frankistów. Ruch rozwijał się początkowo (od 1755) na Podolu, we Lwowie w 1759 duża grupa frankistów (ok 2 tys.) przyjęła wraz ze swym przywódcą chrzest. Później centrum ruchu przeniosło się do Warszawy, z czasem frankiści zyskali zwolenników także na Bałkanach, Węgrzech, Czechach i w Niemczech. Od 1786 r. ośrodkiem frankizmu stał się Offenbach koło Frankfurtu nad Menem, gdzie osiadł Frank. Po jego śmierci w 1791 r. przywództwo przejęły jego dzieci: Ewa, Roch i Józef, nie wymagali oni już od swoich zwolenników konwersji na katolicyzm. Po 1800 r. ruch osłabł, nie spełniło się przewidziane na ten rok powtórne wcielenie Franka. Spośród polskich frankistów, najsilniejszej gałęzi ruchu, ci, którzy pozostali w judaizmie, z czasem przyłączyli się do gwałtownie rozwijającego się chasydyzmu, część, mimo chrztu i postępującej integracji z otaczającym ją polskim społeczeństwem, jeszcze przez kilka pokoleń zachowała swą synkretyczną judeochrześcijańską doktrynę. Frankiści, którzy pozostali w islamie, założyli z czasem własne ugrupowanie i nazwali siebie abrahamitami.

Bibliografia:

• Doktór J., Jakub Frank i jego nauka na tle kryzysu religijnej tradycji osiemnastowiecznego żydostwa polskiego, Warszawa 1991.

Treść hasła pochodzi z serwisów wiedzowych PWN; Encyklopedia PWN, Słowniki języka polskiego i Słowniki obcojęzyczne.