Karta, Ośrodek Karta – niezależna organizacja pozarządowa, zajmująca się dokumentowaniem i upowszechnianiem wiedzy o najnowszej historii Polski i Europy Środkowowschodniej. Założona w 1991 r. z inicjatywy Z. Gluzy (prezes), z siedzibą w Warszawie. Ośrodek zajmuje się dokumentacją losów obywateli RP, gromadzi świadectwa historyczne i literackie, główne relacje, wspomnienia, zdjęcia, prowadzi działalność wydawniczą i prace dokumentacyjno-badawcze, organizuje m.in. konkursy historyczne dla młodzieży, wystawy (m.in. Koniec Jałty, Dni Solidarności) i konferencje.
Główne agendy: Archiwum Wschodnie (zał. 1987), gromadzące dokumentację dotyczącą historycznych Kresów Wschodnich II RP oraz losów obywateli polskich w ZSRR, także pod okupacją sowiecką; Archiwum Opozycji (do 1991 Archiwum Peerelu), gromadzące materiały związane z opozycją w PRL (1956–1989) i prowadzące największą tego rodzaju kolekcję druków niezależnych (1976–89); Archiwum Fotografii, które dysponuje ok. 45 tys. zdjęć z 1900–1989.
Agendą Karty jest także wydawnictwo, które publikuje kwartalnik historyczny „Karta” oraz zajmuje się edycją książek (do 2001 ponad 20 pozycji o charakterze wspomnieniowym, m.in. seria «Żydzi polscy», czy encyklopedycznym — Łagry. Przewodnik encyklopedyczny). Ośrodek Karta realizuje także wiele programów badawczych: Wspólne Miejsce — Europa Wschodnia (od 1993), program, którego celem jest dokumentowanie historii najnowszej w 23 krajach regionu (byłego ZSRR, byłego bloku sowieckiego, byłej Jugosławii). Jest realizowany przez międzynarodowe grono badaczy ze środowisk niezależnych; Opozycja w PRL, program badawczo-dokumentacyjny, mający na celu rejestrowanie historii działań środowisk opozycyjnych w Polsce 1945–1989 i przygotowanie publikacji Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89 (t. 1 2000).
Program edukacyjny Historia Bliska (od 1996), realizowany we współpracy z Fundacją im. S. Batorego, przeznaczony dla młodzieży szkół średnich. Program badawczy Indeks Represjonowanych (od 1988), realizowany częściowo we współpracy z rosyjskim Stowarzyszeniem „Memoriał” (indywidualne poszukiwania informacji i dokumentów dotyczących represjonowanych). W ramach programu jest prowadzona całościowa, imienna dokumentacja losów polskich obywateli represjonowanych (1939–57) w ZSRR, a także komputerowa baza danych, licząca ok. 650 tys. biogramów. Zweryfikowane informacje zostały dotychczas opublikowane w 12 tomach serii wydawniczej «Indeks Represjonowanych» oraz w Internecie.
Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.
