Kasy oszczędnościowo-pożyczkowe – instytucje gromadzące wkłady oszczędnościowe (zazwyczaj niewielkie), udzielające pożyczek i dokonujące innych operacji kredytowych. Pojawiły się w 2. połowie XIX w., zakładane w ramach spółdzielczości kredytowej przez zrzeszenia zawodowe, gospodarcze lub terytorialne, także przez państwo. Do najstarszych należały kasy tworzone na zasadach opracowanych w Niemczech przez F.W. Raiffeisena (1862, później w wielu innych krajach). Wśród kas państwowych pierwsza powstała Pocztowa Kasa Oszczędności w Wielkiej Brytanii (1861). Na ziemiach polskich najliczniejsze były kasy Stefczyka, w 1919 powołano państwową Pocztową Kasę Oszczędności. W 1912 r. w Galicji istniało ponad 1,4 tys. kas, w Królestwie Polskim ok. 700, w Wielkopolsce i na Pomorzu ponad 200. Znaczny wzrost ich liczby nastąpił w okresie międzywojennym, podczas okupacji niemieckiej część kas zlikwidowano, pozostałe poddano niemieckiemu nadzorowi. Po II wojnie światowej początkowo reaktywowane, w 1948 ich działalność została zwieszona, ponowny rozwój po 1956 r.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.