Kierownictwo Walki Cywilnej (KWC) – centralny ośrodek koordynujący całość walki cywilnych i oporu społecznego, utworzony w kwietniu 1941 r. w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. W tym też czasie szefem rozbudowanego Wydziału Walki Cywilnej został Stefan Korboński („Zieliński”). Od 15.04.1942 r. Wydział, jako KWC, podlegał Delegaturze Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj. Jego szefem pozostawał Korboński, jednocześnie pełnomocnik delegata rządu ds. walki cywilnej. W skład KWC wchodziło siedem wydziałów: sądowy, sabotażowo-dywersyjny, informacji radiowej, uzbrojenia, chemiczny, legalizacyjny, rejestracji zbrodni niemieckich. W KWC działała też Główna Komisja Walki Cywilnej, w której skład wchodzili przedstawiciele stronnictw skupionych w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym oraz dokooptowany przedstawiciel Społecznej Organizacji Samoobrony. Wezwania KWC do społeczeństwa publikowano w prasie konspiracyjnej (w „Rzeczpospolitej Polskiej” i „Biuletynie Informacyjnym”). 7.05.1942 r. ogłoszono 10 przykazań walki cywilnej, a w grudniu 1942 r. delegat rządu RP na kraj w specjalnej odezwie wezwał społeczeństwo do podporządkowania się zarządzeniom KWC. Komunikaty prasowe KWC wzywały społeczeństwo do postępowania zgodnie z zawartymi w nich zaleceniami, piętnowały różne formy współpracy lub pracy na rzecz Niemiec. Odezwy KWC były adresowane do każdego Polaka. Elementem oddziaływania KWC była nadająca z Wielkiej Brytanii (wrzesień 1942 – listopad 1944) radiostacja Świt, która na bieżąco przekazywała wezwania KWC oraz informacje o terrorze wroga i akcjach podziemia, sprawiając tym samym wrażenie, iż nadaje z okupowanego kraju. Istotnym polem działania KWC były Cywilne Sądy Specjalne, organizowane od jesieni 1942 roku. Centralnym organem prasowym KWC była wydawana od kwietnia 1943 r. „Kronika Walki Cywilnej”. Szczebel terenowy KWC stanowili okręgowi i powiatowi pełnomocnicy (kierownicy) ds. walki cywilnej, podlegający odpowiednim okręgowym delegatom rządu.

Bibliografia:

• Grabowski W., Delegatura Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj 1940–1945, Warszawa 1995.
• Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, Warszawa 1990.

Marek Ney-Krwawicz

© Treść hasła pochodzi z serwisów wiedzowych PWN; Encyklopedia PWN, Słowniki języka polskiego i Słowniki obcojęzyczne.