Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym – instytucja powołana 16.11.1945 r. na mocy dekretu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN); utworzona w celu wykrywania i ścigania nadużyć, aktów sabotażu gospodarczego, spekulacji i zagarnięć własności państwowej, faktycznie była narzędziem zwalczania i likwidacji własności prywatnej w gospodarce oraz nadawania wykroczeniom gospodarczym charakteru politycznego; w jej składzie byli przedstawiciele instytucji państw., w tym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, partii politycznych i związków zawodowych; przewodniczący: R. Zambrowski (PPR), członkowie: H. Gacki (PPS), M. Porowski (PSL), M. Mietkowski (wicemin. bezpieczeństwa publicznego) i in. Komisja miała uprawnienia prokuratorskie i sądownicze, a jej członkowie – prokuratorów i sędziów śledczych; organem Komisji było Biuro Wykonawcze, a w województwach – delegatury. Komisja, po zakończeniu postępowania przygotowawczego, orzekała: skierowanie sprawy do sądu, skazanie obwinionego na karę (do 2 lat) pobytu w obozie pracy (rygor więzienny, 10-godzinny dzień pracy) i konfiskaty mienia lub grzywny; rozpatrywała kilkadziesiąt tys. spraw rocznie (1949 ponad 80 tys.), kierując do obozów pracy (m.in. w Mielęcinie, Jaworznie) po kilka tys. osób (1949 prawie 9 tys.). W 1947 włączona do „bitwy o handel” (przymusowej likwidacji prywatnych sklepów i firm handlowych) – podlegały jej komisje kontroli cen powoływane w powiatach i miastach wydzielonych, które kontrolowały pracę sklepów, firm handl. i in., a na podstawie ich doniesień zespoły trzyosobowe („trójki”) w delegaturach Komisji orzekały karę; Komisja uczestniczyła w likwidacji pozostałości własności prywatnej w drobnym przemyśle i rzemiośle oraz represjonowaniu chłopów zalegających z podatkami i obowiązkowymi dostawami zboża i in. produktów rolnych. W 1955 została rozwiązana.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.