Konstytucja Księstwa Warszawskiego 1807 – ustawa zasadnicza, podpisana 22.07.1807 r. w Dreźnie przez Napoleona I, zarazem druga konstytucja w dziejach Polski. Wzorowana była na konstytucji francuskiej z 1800 roku. Jej ogólne zasady ustalił Napoleon. Konstytucja wprowadziła równe prawa dla wszystkich obywateli, zastrzegając prawa polityczne dla obywateli zamożnych i przedstawicieli zawodów inteligenckich (dekret z 1808 r. zawieszał na 10 lat prawa obywatelskie ludności żydowskiej), likwidowała poddaństwo i przypisanie chłopów do ziemi bez rozstrzygania prawa własności gospodarstw chłopskich (dekret władcy Księstwa Warszawskiego z 1807 r. przyznał to prawo właścicielom majątków). Najwyższą władzę dawała księciu (został nim król Saksonii, Fryderyk August III), który kierował władzą wykonawczą, miał prawo inicjatywy ustawodawczej i wydawania dekretów, prowadził politykę zagraniczną, mianował i odwoływał wszystkich dostojników (z wyjątkiem nieusuwalnych senatorów i sędziów). W wypadku nieobecności monarchy najwyższą władzą wykonawczą była Rada Ministrów (składała się z sześciu ministrów i sekretarza stanu). Rada Stanu przygotowywała projekty ustaw i dekretów, była sądem kasacyjnym, rozstrzygała spory kompetencyjne i kwestie oddawania urzędników pod sąd. Ustawodawstwo w sprawach podatkowych, zmiany w prawach cywilnych i karnych oraz w systemie menniczym należały do kompetencji dwuizbowego sejmu, składającego się z izby poselskiej i senatu. W skład izby poselskiej, wyłanianej na dziewięć lat, wchodziło 60–100 posłów, wybieranych na sejmikach powiatowych przez szlachtę posiadającą, i 40–66 deputowanych, wybieranych na zgromadzeniach gminnych w miastach przez właścicieli majątków i inteligencję. Senatorzy (wojewodowie, kasztelanowie i katoliccy biskupi ordynariusze) byli mianowani dożywotnio. Kompetencje monarchy i senatu, funkcjonowanie sejmu i władz administracyjnych, likwidacja podstaw prawnych różnic stanowych oznaczały realizację napoleońskiego modelu ustrojowego, natomiast struktura sejmu (zwłaszcza senatu) i sejmiki szlacheckie były pozostałością tradycji Rzeczypospolitej szlacheckiej. Wraz z powstaniem Królestwa Polskiego w 1815 r. konstytucja Księstwa Warszawskiego została zastąpiona konstytucją Królestwa.

© Treść hasła pochodzi z serwisów wiedzowych PWN; Encyklopedia PWN, Słowniki języka polskiego i Słowniki obcojęzyczne.