[hebr.], Święto Losów, w judaizmie święto obchodzone 14. dnia miesiąca adar (luty–marzec), na pamiątkę ocalenia Żydów w Persji przed prześladowaniem król. min. Hamana (opisane w bibl. Księdze Estery); gł. częścią obchodów P. jest czytanie Księgi Estery z ręcznie przepisanego zwoju (megili) podczas nabożeństwa w synagodze; P. jest świętem radosnym (zabawy, maskarady, obdarowywanie się prezentami).
Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.
– (pers. ciągnięcie losów) - święto obchodzone 14 dnia miesiąca adar (w latach przestępnych w drugi adar), upamiętniające uratowanie Żydów w Persji przed zbrodniczymi planami Hamana, ministra króla Ahaswerusa, opisane w Księdze Estery, którą odczytuje się w czasie święta. Rodzinie i znajomym wręcza się prezenty, obowiązkowa jest jałmużna dla biednych. Urządza się wieczorną ucztę, w czasie której można nawet nadużywać alkoholu. Zabroniony jest post. Okres ten często nazywany jest żyd. karnawałem; po ulicach chodzą przebierańcy, odgrywane są tzw. purimszpil (sztuki purimowe).
Renata Piątkowska
Za: Tomaszewski J., Żbikowski A., Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, Warszawa 2001.
– słowo to pochodzi od akadyjskiego puru - losy. Jest to najradośniejsze święto w tradycji żydowskiej. Obchodzone jest 14 dnia miesiąca adar (w Izraelu w dniu 15) czyli przypada na luty lub marzec. Purim świętuje się na pamiątkę uniknięcia przez Żydów mieszkających w Suzie niechybnej zagłady, jaką obmyślił i zaplanował Haman, dostojnik na dworze króla Persji, Achaszwerusa. Poprzez prowokację Hamana mieli oni być oskarżeni o bluźnierstwo i lekceważenie władzy, a następnie zostać wymordowani. Plany te zniweczyła żona króla, Ester i jej wuj, Mordechaj. W efekcie śmierć poniósł Haman i jego dziesięciu synów, a Żydzi perscy zostali otoczeni królewską opieką.
Istnieją źródła świadczące, że to święto obchodzone jest od I wieku ne. początkowo pod nazwą Dnia Mordechaja, a następnie pod znaną obecnie nazwą Purim. Święto poprzedza jednodniowy post Taanit Ester (hebr. post Estery) którego przestrzega się na pamiątkę postu królowej przed jej wizytą u Achaszwerusa. Stałym obyczajem związanym z tym świętem należy również dawanie jałmużny ubogim oraz obdarowywanie przyjaciół i sąsiadów drobnymi prezentami - zazwyczaj są to słodycze, owoce lub alkohol. Do potraw, które kojarzą się z tym świętem należą hamantasze (uszy Hamana, kieszenie Hamana) - trójkątne ciastka drożdżowe z nadzieniem makowym, bakaliowym lub z powidłami. Do obchodów Purim należy czytanie w synagodze tekstu Megilat Ester (Zwoju Estery), czyli historii opisującej losy Żydów suzkich, intrygę Hamana, dzielność Estery i Mordechaja. W trakcie czytania, zgromadzeni za wszelką cenę starają się zagłuszyć padające imię Hamana - hałasują, gwiżdżą, uderzają w kołatki, a wszystko to w myśl zasady, że imiona niegodziwców powinny zostać wymazane. Po nabożeństwie urządza się przyjęcie, w trakcie którego oprócz wszelkich przysmaków podaje się również alkohol. Tradycja tego święta nakazuje picie trunków do momentu, aż przestanie się odróżniać zło od dobra (ad lo jada hebr. aż nie będzie wiedział) - czyli zaczną mylić się słowa: "niech będzie błogosławiony Mordechaj, niech przeklęty będzie Haman". Ma to wielorakie znaczenie: przypomnienie, że ocalenie Żydów dokonało się w trakcie uczty u króla; niektórzy komentatorzy podkreślają również mistyczne znaczenie ad lo jada - jako wejście w świat, w którym pojęcia tracą swoją jednoznaczność, mieszają się i tworzą harmonijną całość. Istnienie takich zaleceń doprowadziło do uczynienia z Purim najradośniejszego święta, o charakterze powszechnego karnawału. Tego dnia można złamać nawet surowy zakaz przebierania się mężczyzn w suknie, a kobiet w stroje mężczyzn, dzięki czemu tradycyjnie w Purim urządza się bale przebierańców, maskarady i inne hucznie obchodzone spotkania towarzyskie. Wśród uczniów szkół religijnych istnieje zwyczaj pisania żartobliwych rozpraw, które w absurdalny sposób tłumaczą podstawowe zasady wiary, czasem w pismach tych krytykuje się wykładowców i podważa autorytet rabinów. Obchody święta Purim wykształciły odrębny gatunek dramatyczny, czyli purimszpil (jid. sztuka purimowa), na którą składały się początkowo teksty nawiązujące do historii zawartej w Księdze Estery, aby później rozszerzyć swoją tematykę na inne wątki biblijne, często przedstawiane w żartobliwy lub parodystyczny sposób. Grupy purimszpilerów obchodziły domy, dając krótkie, żartobliwe przedstawienia, za co w zamian otrzymywali datki pieniężne lub poczęstunek. Przedstawienia purimowe stały się podstawą do utworzenia nowoczesnego teatru żydowskiego.
Tekst pochodzi z portalu Diapozytyw, należącego wcześniej do Instytutu Adama Mickiewicza. Tekst zamieszczony powyżej pochodzi z książki Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, autorstwa Aliny Całej, Hanny Węgrzynek i Gabrieli Zalewskiej, wydanej przez WSiP.
