wojna pol.-krzyżacka, spowodowana inkorporacją Prus do Polski 1454; po wybuchu powstania antykrzyżackiego i opanowaniu przez siły Związku Pruskiego prawie całych Prus (wraz z Królewcem), znajdujących się dotąd pod władzą Krzyżaków, Kazimierz IV Jagiellończyk 6 III 1454 wydał akt inkorporacji Prus do Polski i wypowiedział wojnę Krzyżakom (dokument antydatowany na 22 II 1454). Pierwszy okres wojny (1454–61): bezskuteczne oblężenie Malborka, 18 IX 1454 klęska Polaków pod Chojnicami i 1455 utrata znacznej części wsch. Prus z Knipawą i Królewcem oraz kilku ważnych miast, m.in. Gniewu, Kwidzyna, Sztumu i Tczewa; następnie nieudolne działania pol. pospolitego ruszenia (1454 i 1455 nieudane wyprawy pod Łasin i 1460 pod Chojnice); od 1455 rozszerzenie wojny na M. Bałtyckie i Zalew Wiślany, VIII 1456 sukces statków gdań. przy Bornholmie; VI 1457 wykupienie od nieopłacanych krzyżackich załóg zaciężnych m.in. Malborka (wielka pomoc finansowa Gdańska, Elbląga i Torunia) oraz wkrótce utrata tego miasta (oprócz zamku) i ponowne odzyskanie VIII 1460 (po 34 miesiącach oblężenia); do jesieni 1461 utrata przez Polaków reszty wsch. Prus i dalszych miast nad dolną Wisłą (m.in. Chełmna i Świecia). Drugi okres wojny (1461–66): organizacja pol. armii zaciężnej (dca Piotr Dunin z Prawkowic), 17 IX 1462 zwycięstwo pod Żarnowcem (Świecinem), po czym działania zaczepne, a 15 IX 1463 zwycięstwo statków gdań. i elbląskich na Zalewie Wiślanym k. Elbląga; 1464–65 odzyskanie m.in. Działdowa, Nowego, Pucka, Starogardu i w końcu Chojnic. Zwycięską wojnę zakończył korzystny dla Polski pokój toruński 1466.

M. Biskup Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, Warszawa 1967.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.