wojny toczone przez cesarzy i królów niem. z Polską. Mieszko I odniósł 972 zwycięstwo pod Cedynią, broniąc się przed atakiem margrabiego łużyckiego Hodona; Bolesław I Chrobry toczył 1002–18 wojny o Milsko i Łużyce z królem niem. (od 1014 cesarzem) Henrykiem II; 1002 Bolesław zajął Milsko i Łużyce, przejściowo Miśnię, 1003 — Morawy i Czechy, odmawiając złożenia z nich hołdu królowi; 1004 Henryk opanował Czechy, Milsko i Łużyce, a 1005 jego wyprawa dotarła pod Poznań, gdzie zawarto pokój — Bolesław zrezygnował ze zdobytych ziem, zachowując Morawy. W 1007 Henryk zerwał pokój, lecz wzajemne najazdy były korzystne dla Bolesława, który ponownie zajął większą część Łużyc, a 1009 podjął próbę (nieudaną) zdobycia Miśni; niem. wyprawa odwetowa 1010 dotarła do Głogowa, 1012 Henryk podjął następną; na mocy pokoju w Merseburgu (24 V 1013) Bolesław otrzymał w lenno Milsko i Łużyce; 1015–17 dwie wielkie kolejne wyprawy cesarza zostały zatrzymane przez Chrobrego na linii Odry i pokój budziszyński (30 I 1018) zakończył wojnę — przy Polsce pozostały Milsko, Łużyce i Morawy, niezależne od cesarza, który ponadto zobowiązał się do posiłkowania Bolesława w wyprawie kijowskiej. W 1029–31 Mieszko II Lambert w wojnie z królem niem. Konradem II, wspieranym przez Czechów, mimo spustoszenia 1030 Saksonii, utracił Morawy, Łużyce i Milsko, a następnie tron. W 1109 Bolesław III Krzywousty odparł najazd króla niem. Henryka V, interweniującego na rzecz ks. pol. Zbigniewa; szczególne znaczenie w tej wojnie miała bohaterska pol. obrona Głogowa. Okres wojen z cesarstwem zakończyły 2 niem. wyprawy interwencyjne na rzecz pokonanego przez młodszych braci seniora Władysława II Wygnańca: 1146 król Konrad III dotarł do granic Polski, po czym wycofał się, uznając istniejący stan rzeczy; 1157 ces. Fryderyk I Barbarossa idąc przez Śląsk wkroczył do Wielkopolski i obległ w Poznaniu Bolesława IV Kędzierzawego, który w pokoju krzyszkowskim 1157 musiał złożyć hołd cesarzowi, utrzymując jednak władzę w Polsce.
Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.
