W roku 1865 Filialna zabrzańska Gmina Żydowska podlegająca wówczas bytomskiej Gminie Wyznaniowej nie posiadała synagogi, ani szkoły elementarnej. Uroczystości religijne odbywały się w prywatnych pomieszczeniach. Dotyczyło to również nauki religii dla dzieci. W 1865 r. zakupiono parcelę o powierzchni 1 morgi (1 pruska morga duża – 5673 metrów kwadratowych) za kwotę 250 talarów (około 1860 r. roczne zarobki pruskiego urzędnika średniego stopnia wynosiły 100 talarów). Parcela mieściła się u zbiegu Kaniastrasse (ul. Karłowicza) i Ringstrasse (ul. Brysza). Wykonano plany i przystąpiono do budowy szkoły. Wybudowaną szkołę elementarną oddano do użytku w lipcu 1869 roku. Zlokalizowana była przy Kaniastrasse (ul. Karłowicza). Początkowo była szkołą jednoklasową, a w późniejszym okresie dwuklasową. Pierwszymi nauczycielami byli Sachs i Sander. W 1908 r. szkoła była trzyklasowa. W szkole uczyło się 140 dzieci. Dyrektorem i głównym nauczycielem był Siegfried Petzal. Do szkoły uczęszczały dzieci zamieszkujące w Zabrzu, Biskupicach oraz dzieci spoza Zabrza. Woźną była pani Karoline Lischka, a następnie Pauline Tomeczek. W 1910 r. do szkoły uczęszczało 130 uczniów z Zabrza, Zaborza i Biskupic.

W 1912 r. do szkoły uczęszczało 120 uczniów – chłopców i dziewczynek z Zabrza, Zaborza i Biskupic. Dyrektorem i głównym nauczycielem nadal był Siegfried Petzal. Woźną była Pauline Tomeczek.

W 1914 r. do szkoły uczęszczało 85 dzieci (chłopcy i dziewczynki) z Zabrza, Zaborza i Biskupic. Dyrektorem i głównym nauczycielem był Siegfried Petzal. Nauczycielami byli David Malachowski i Julius Michaelis. Woźną była Pauline Tomeczek. W 1920 r. w szkole uczyli: Dawid Malachowski i Julius Michaelis. Religii nauczała panna Fanny Bamberger. W 1924 r. dyrektorem szkoły był Dawid Malachowski. Nauczycielami byli: Julius Michaelis i Dora Cohn. Administratorką szkoły była Pauline Tomeczek. W 1938 r. dyrektorem szkoły mieszczącej się przy Schlageterstrasse 10 (Karłowicza 10) był nauczyciel Meier Strauss. Woźną była Hedwig Stephan. Zmiana nazwy ulicy z Kaniastrasse na Schlageterstrasse nastąpiła w 1937 roku[1.1]

 

Print
הערות שוליים
  • [1.1] Tekst powstał na podstawie: Josef Konosalla, Historia miasta Zabrze, Górny Śląsk 1929; Księga Adresowa dla Zabrza Górny Śląsk 1908 –1909 Czerwiec 1908, Wrocław-Bytom; Księga Adresowa dla Zabrza 1910 rok z wykazem mieszkańców dla Biskupic, Borsigwerku i Zaborza. Zabrze, Gliwice 1910; Księga Adresowa dla Zabrza z wykazem mieszkańców dla Bielszowic, Mikulczyc i Zaborza. 1912 rok, Gliwice; Księga Adresowa Zabrze 1914, Gliwice 1914; 1870 – 1920 Księga pamiątkowa wydana z okazji pięćdziesiątej rocznicy żydowskiego stowarzyszenia opieki nad chorymi i zmarłymi Chewra Kadischa w Zabrzu wydane i przekazane członkom przez zarząd stowarzyszenia Zabrze 1920. D. Kaiser, Zabrze; Urzędowa Księga adresowa Zabrza z gminami Zaborze, Biskupice – Borsigwerk, Mikulczyce, Maciejów, Sośnica, Gliwice-Zabrze 1924; Księga mieszkańców Zabrze Górny Śląsk 1938, Bytom (Górny Śląsk).