Pierwsza wzmianka o wsi Gostyń pochodzi z 1275 r. Już jednak w 1278 r. książę wielkopolski Przemysł II wystawił przywilej na lokację miasta, które z czasem otoczono fosą i wałem, w których znajdowały się cztery bramy. Rozebrano je na początku XIX w.

W 1458 r. na wyprawę malborską Gostyń wystawił aż 15 zbrojnych. W XVI w. w mieście osiedliło się wielu szkotów. Na krótko miasto stało się terenem sporów i walk pomiędzy katolikami i przedstawicielami reformacji.

W 1565 r. doszło w Gostyniu do zorganizowania sławnego zjazdu różnowierców, m.in. z udziałem Erazma Glicznera, który miał doprowadzić do ugody między różnymi odłamami chrześcijaństwa.

W 1665 r., podczas rokoszu Lubomirskiego, w Gostyniu gościł król Jana Kazimierz. W 1761 r. doszło pod Gostyniem do bitwy pomiędzy oddziałami pruskimi i rosyjskimi.

W 1773 roku kasztelan śremski Karol Koszutski, nie mając pozwolenia lokacyjnego na budowę miasta, rozpoczął stawiać domy zaludniając początkowo poddanymi ze swoich posiadłości a w kolejnym roku sprowadzonymi osadnikami.

Dnia 15 stycznia 1775 roku król Stanisław August Poniatowski wydał przywilej lokacyjny dla Piasecznej Góry. Spotkało się z protestem ze strony właściciela Gostynia – Mycielskiego, który zarzucił Koszutskiemu, że, budując nowe miasto, złamał prawo: Gdy zaś miasteczka w bliskości starodawnych miast wystawione te miasta do upadku doprowadzają, zaczem stanowimy, aby bliżej jedno od drugiego nad mil dwie na przyszły czas erygowane nie były, stanowimy, tam jednak, gdzie rzeki miasta dzielą, distantia jednej tylko mili zachowana ma być.

Sąd grodzki w Poznaniu przyznał rację Mycielskiemu, ale właściciel Piasecznej Góry odwołał się do Warszawy. Wskutek protekcji marszałka Ignacego Twardowskiego oraz kanclerza Andrzeja Stanisława Młodziejowskiego właściciel Gostynia wycofał skargę. Tym co budziło sprzeciw, jak również obawy Mycielskiego była zgoda na osadnictwo w Piaskach Niemców i Żydów.

W tej sytuacji, aby zapobiec upadkowi własnego miasta, na rzecz szybko rozwijającego, się konkurencyjnego „małego Gostynia”, Mycielski wydał edykt zezwalający protestantom na osiedlanie się w Gostyniu. Przytoczyć warto fragment jego tekstu:

20 kwietnia 1775 roku Jan Nepomucen na Mycielinie Mycielski, starosta ośnicki, miasta Rawicza z przyległościami, miasta Gostynia połowy z przyległościami(...). Uświadamiam tym edyktem moim każdego w powszechności, które w tym sposobie wydaje: Miasto Gostyń w województwie poznańskim a powiecie kościańskim leżące przy założeniu swem pierwiastkowem mające prawa i przywileje od panów dziedzicznych nie pozwalające żadnej inszej religji tylko szczególnie wiary rzymskiej katolickiej, osobom w niem się lokować i osiadać; gdy w teraźniejszym wieku przerzeczone miasto i widzę znacznie z przyczyny takowych praw rujnujące się i w budynkach upadające, a przez to niewystarczające na podatki publiczne i umniejszające w intratach pańskich, dla utrzymania go tedy w porze podobnej inszym miastom nadgranicznym, dla pewności proweniencji publicznej i dla punktualności intrat dziedzicznych przyzwoitych panu, pozwalam teraźniejszym moim edyktem każdej religii chrześcijanom w tymże mieście lokować się (...).

Ten „edykt tolerancyjny” nie obowiązywał jednak Żydów. Pojawili się oni w mieście dopiero na początku XIX wieku, kiedy ziemia gostyńska znajdowała się już pod zaborem pruskim.

W czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. miasto zajęte zostało przez oddziały powstańcze. W okresie zaborów, w latach 1835-1846 czynne było w Gostyniu słynne Kasyno Obywatelskie, propagujące wśród ziemian i włościan nowe sposoby gospodarowania. Po rozwiązaniu organizacji przez władze pruskie, budynek Kasyna odkupił bł. Edmund Bojanowski, zakładając w nim szpital i ochronkę dla dzieci.

W 1848 r. mieszkańcy Gostynia i okolic brali czynny udział w walkach w okresie Wiosny Ludów. W 1887 r. Gostyń stał się stolicą powiatu gostyńskiego, a w 1888 r. zyskał połączenie kolejowe z Lesznem i Jarocinem. W 1897 r. zbudowano w Gostyniu cukrownię (czynna do dzisiaj).

W latach 1902 i 1906 w mieście doszło do strajków szkolnych. W czasie powstania wielkopolskiego 1918-19 gostynianie walczyli na froncie południowo-zachodnim Grupy Leszno. 21 października 1939 r. Niemcy rozstrzelali na rynku 30 obywateli miasta. W okresie okupacji na terenie Gostynia działała organizacja konspiracyjna „Czarny Legion” i Obwód AK o nazwie „Gil”.

Miast zostało wyzwolone 27 stycznia 1945 r. przez wojska 1 Frontu Ukraińskiego i 1 Frontu Białoruskiego [1.1].