היסטוריה מקומית

Ok. 1280 r. na miejscu zniszczonej wcześniej pruskiej osady Krzyżacy wybudowali drewnianą strażnicę, przy której rozwinęła się osada rolniczo-handlowa. W 1327 r. osada ta uzyskała prawa miejskie pod nazwą Mohrungen. Zasadźcą był Piotr Stumpf. W pierwszej połowie XIV w. wzmocniono ją murami obronnymi, natomiast w 1370 r. Krzyżacy wybudowali murowany zamek.

Od 1440 r. miasto należało do Związku Pruskiego. Po wojnie trzynastoletniej (1454–1466) pozostało w państwie krzyżackim. W 1525 r. Morąg znalazł się w granicach Prus Książęcych. W XVII w. w wyniku wojen szwedzkich nastąpił upadek miasta, ale potem nastąpiła odbudowa w oparciu o handel z Polską. Nieco prowincjonalny status Morąga utrzymywał się aż do połowy XIX stulecia, ale to tutaj przyszedł na świat sam Johann Gottfried Herder (1744–1803) – wybitny niemiecki myśliciel, pisarz, filozof, przedstawiciel społeczno-filozoficznej i literackiej myśli Oświecenia. W 1807 i 1812 r. przeszły przez Morąg wojska napoleońskie, a w latach 1822, 1848, 1858 i 1868 miały miejsce niszczycielskie pożary.

W 1815 r. Morąg awansował na stolicę powiatu morąskiego. W drugiej połowie XIX w. zaczął się okres rozwoju miasta, które w 1875 r. liczyło 3633 mieszkańców. W 1882 r. uruchomiono linię kolejową Malbork – Olsztyn, a w 1902 r. – Orneta – Ostróda. Ich połączenie znalazło się w Morągu, co zamieniło miasto w węzeł kolejowy. Sprzyjało to inwestycjom o charakterze infrastrukturalnym (m. in. gazownia miejska w 1904 r., wodociągi w 1907 r., elektryfikacja w 1923 r.), natomiast przemysł rozwijał się słabo (tylko jeden tartak w międzywojniu). W 1939 r. mieszkało tutaj 8376 osób.

Podczas II wojny światowej, w styczniu 1945 r., miasto zostało zdobyte przez wojska sowieckie. Zniszczenia sięgnęły 45%. Ludność została uprzednio ewakuowana, ale doszło do dramatycznego aktu odmowy wyjazdu, a następnie, w kilka dni po wkroczeniu Armii Czerwonej – zbiorowego samobójstwa 26 pielęgniarek ze szpitala miejskiego. W okresie PRL, do 1975 r., istniał powiat morąski. Od 1999 r. miasto należy do powiatu ostródzkiego w województwie warmińsko-mazurskim.

Nota bibliograficzna