Społeczność w Rożniatowie pojawiła się w XVIII w. Większość Żydów mieszkała w samej miejscowości, a tylko kilka rodzin żyło w sąsiednich wsiach Swaryczów i Strutyń. Centrum Rożniatowa nazywano po prostu „miastem”. Znajdował się tu rynek, obok którego stała drewniana synagoga (spłonęła w 1923 r.) oraz bet mіdrasz. Opodal synagogi wznosił się też chasydzki Stary Klojz. Na rynku mieściła się popularna karczma Szabtaja Spiegla.

W ostatniej ćwierci XVIII w. funkcję rabina w Rożniatowie pełnił sławny uczony religijny Arie Lejb Heller (1745–1812). Rodem z Kałusza, był uczniem rabina Meszulama Igro z Tyśmienicy. Podobnie jak nauczyciel, zaliczał się do czołowych przeciwników chasydyzmu w Galicji. Był autorem trzech traktatów talmudycznych, z których za najważniejszy uznano Kecot ha-Choszen (hebr. Końcówki Napierśnika). W 1788 r. Arie Lejb opuścił miasto, przyjąwszy urząd rabina w Stryju.

Wzrost liczebny społeczności nastąpił w XIX w., aczkolwiek pod koniec stulecia uszczupliła ją silna emigracja do Ameryki. Miejscowi Żydzi byli głównie drobnymi kupcami i rzemieślnikami, ale jednostki zajmowały się także rolnictwem i hodowlą zwierząt. W połowie XIX w. wystawiono nową synagogę murowaną. Na przełomie XIX i XX w. ukształtowała się warstwa żydowskiej inteligencji, złożona przede wszystkim z urzędników i prawników. W okresie 1900–1907 funkcję rabina pełnił Izrael Josef Glat.

Pod koniec XIX w. w Rożniatowie zaczął rozwijać się ruch syjonistyczny, począwszy od organizacji Chowewej Cijon („Miłośnicy Syjonu”). W 1909 r. ruch Safa Berura („Czysty Język”) otworzył szkołę hebrajską, która pozyskała 106 uczniów w 4 klasach; placówka ta działała także w niepodległej Polsce, mając ok. 200 uczniów, w tym 138 dziewcząt (1922). W 1911 r. rabin Abraham Zauerberg założył oddział partii religijnych syjonistów Mizrachi. Po pierwszej wojnie światowej znacznie zwiększyły się wpływy socjalistycznej organizacji Poalej Syjon. Jej przywódcami w Rożniatowie byli Lejb Meisels i Mosze (Monio) Lusthaus. Licznych członków miały także lewicowe organizacje młodzieżowe Gordonia i Ha-Szomer ha-Caіr. Wszystkie organizacje syjonistyczne wspólnie zbierały środki na wykup ziemi w Palestynie. Zajmował się tym żydowski fundusz narodowy. Jego długoletnim przewodniczącym w Rożniatowie był Szimszon Rechtschaffen, jednocześnie przywódca młodzieżowej organizacji „Akiba”.

W okresie międzywojennym w miasteczku istniała biblioteka żydowska z ponad 2,5 tys. książek (dyr. Bencjon Horowitz), kluby sportowe Makkabi i Hakoach oraz grupa teatralna, wystawiająca sztuki S. Alejchema, I. Pereca, S. Asza i A. Goldfadena. Dochody z przedstawień przeznaczano na rozbudowę biblioteki. W 1939 r. w Rożniatowie mieszkało 1650 Żydów (41,8% ogółu ludności). Ostatnim rabinem przed Zagładą był Józef Menachem Meczner, rodem z Krakowa.

W lipcu 1941 r. miasto zostało zajęte przez Niemców. Żydzi z Rożniatowa byli wywożeni do obozów pracy w okolicznych powiatach, m. in. do Skola. 27 sierpnia 1942 r. wszyscy zostali wysiedleni, głównie do getta w Dolinie, gdzie niebawem ich rozstrzelano. Niewielka grupa trafiła do Bolechowa[1.1].

Po wejściu Armii Czerwonej w 1944 r. do miasteczka powróciło tylko ok. 10 osób, spośród tych, które zdołały wyjechać w 1941 roku.

Bibliografia

• L. M. Sołowka, Rożniatow [w:] Hołokost na territorii SSSR, red. I. A. Altman, Moskwa 2011
• B. Z. Horowitz, After the First World War [w:] Yizkor Book in Memory of Rozniatow [online] https://www.jewishgen.org/yizkor/rozniatow/roz103.html [dostęp: 22.12.2022];
• Rozniatow [w:] Encyclopedia of Jewish Communities in Poland, Volume II [online], www.jewishgen.org/yizkor/pinkas_poland/pol2_00512.html [dostęp: 22.12.2022].