Instytut Mokotowski to zakład wychowawczy dla trudnej młodzieży, który powstał w 1830 r. z inicjatywy hrabiego Fryderyka Skarbka. Pierwotnie mieścił się przy ul. Okopowej, skąd w 1851 r. przeniósł się do zabudowań folwarku Ksawerów należącego do rodziny Pusłowskich. Do dziś przy ul. Ksawerów 13 zachował się dworek Ksawerego Pusłowskiego zbudowany w 1840 roku. Obecnie w dworku mieści się Departament Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W okresie okupacji niemieckiej podczas drugiej wojny światowej pracownicy Instytutu Mokotowskiego uratowali 500 osób pochodzenia żydowskiego. Dzięki inicjatywie ówczesnego dyrektora Władysława Sali Instytut uzyskał zgodę na zatrudnianie więźniów getta w swoim gospodarstwie rolnym. Sala każdego dnia zabierał z getta kilkudziesięciu ludzi, ale kwitował odbiór jedynie dwudziestu, których po pracy odwoził z powrotem. Za każdą osobę, której nie pokwitował, płacił 5 zł. Żydzi wyprowadzeni przez Salę znajdowali schronienie w gospodarstwie, a później w innych miejscach po tzw. aryjskiej stronie Warszawy, co umożliwiło im przeżycie wojny.

5 września 1991 r. w parku na Ksawerowie, tuż przy ul. Puławskiej, odsłonięto głaz pamiątkowy z napisem: „Kamień upamiętnia ratowanie Żydów od zagłady hitlerowskiej przez pracowników Instytutu Mokotowskiego na farmie Ksawerów. Warszawa 1991”.

Bibliografia

• Wiśniewski H., 150 lat,  Południe. Głos Mokotowa, Ursynowa, Wilanowa [online:] 22.11.2012, http://www.poludnie.com.pl [dostęp: 12.02.2014].