Friedländer-Fuld Fritz (30.08.1858 Gliwice – 16.07.1917 zamek Lanke pod Berlinem) – przedsiębiorca gliwicki.
Fritz Friedländer-Fuld był synem znanego żydowskiego przedsiębiorcy Emanuela Friedländera i jego żony Anny. W 1875 r. rozpoczął pracę w rodzinnym przedsiębiorstwie handlującym węglem. W 1880 r. po śmierci ojca objął kierownictwo firmy. Miał wówczas zaledwie 22 lata.
W 1883 r. Friedländer uruchomił koksownię przy szybie Poręba w Zabrzu. Urzeczywistnił w ten sposób ojcowski plan rozwoju firmy, która miała rozwijać koksownictwo na Górnym Śląskim, połączone z pozyskiwaniem produktów ubocznych z węgla kamiennego. Aby ulepszyć proces produkcji, sprowadził specjalistów z Westfalii. Po dwóch latach prób i eksperymentów uzyskano dobrej jakości palny koks oraz smołę i amoniak. Friedländer od razu postanowił uruchomić drugą koksownię „Skalley” w Zabrzu. W 1890 r. zmieniono nazwę tego zakładu na Oberschlesische Kokswerke und Chemische Fabriken. W 1891 r. uruchomiono pierwszą na Górnym Śląsku fabrykę benzolu przy hucie „Julia” w Bobrku.
Równocześnie Friedländer angażował się w wydobycie węgla kamiennego. Jego ojciec, Emanuel Friedländer, już w 1872 r. zakupił pierwsze nadania górnicze w rybnickim okręgu. Teraz sam Fritz Friedländer nabył 3 kopalnie: „Emma” (obecnie „Marcel”), „Rymer”, „Anna”, a także liczne nieeksploatowane jeszcze pola górnicze. Były one wówczas niedoinwestowane oraz przestarzałe. Łączne wydobycie węgla utrzymywało się na poziomie 200 tys. ton rocznie. Friedländer zaangażował się w proces modernizacji tych kopalni. Przy kopalniach budował osiedla domów dla robotników górniczych. W 1903 r. utworzył Rybnickie Gwarectwo Węglowe, które w latach 20. XX w. zatrudniało 13 tys. pracowników. Roczne wydobycie węgla wynosiło wówczas 2,5 miliona ton i 200 tys. ton koksu. Dodatkowo Friedländer był właścicielem kopalni „Eminenz” pod Katowicami, zakładów metalowych „Handtke” w Częstochowie i zakładów tekstylnych w Opolu. Szczególne znaczenie dla niego miało utworzenie w 1916 r. zakładów azotowych w Chorzowie i zakładu produkcji karbidu przy kopalni „Prinz” w Pszczynie. Friedländer inwestował także poza Górnym Śląskiem: był właścicielem firmy Braunkohlen- und Brikett-Industrie A.G. na Łużycach (5 tys. pracowników) oraz zaangażował się w kopalnictwo rud w Norwegii. Wiadomość o jego śmierci radni miejscy Gliwic uczcili powstaniem z miejsc[1.1].
- [1.1] Małusecki B., Rodziny gliwickich przemysłowców pochodzenia żydowskiego – ich udział w życiu i rozwoju miasta, [w:] Żydzi Gliwiccy, red. B. Kubit, Gliwice 2006, ss. 69–71.