Meed Vladka, też: Władka Meed, Władysława Międzyrzecka, z domu Feigele Peltel (29.12.1921, Warszawa – 21.11.2012, Phoenix, Arizona) – członkini Bundu, łączniczka Żydowskiej Organizacji Bojowej, działaczka Żydowskiej Komisji Koordynacyjnej.

Wychowała się na warszawskiej Pradze, w środowisku bundowskim. Od 1921 r. należała do organizacji młodzieżowej Cukunft. Jej rodzicami byli Chana i Szlomo Peltel, miała siostrę Henię i brata Chaima.

W getcie przebywała z rodzicami i młodszym rodzeństwem. Po śmierci ojca chorującego na zapalenie płuc, mieszkała z rodziną przy ul. Leszno 66. Musiała się stamtąd wyprowadzić, aby uniknąć aresztowania za działalność konspiracyjną. Mimo starań, nie udało jej się uratować najbliższych – matka i rodzeństwo zostali wywiezieni do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Treblinka.

Zgodnie z decyzją Żydowskiej Organizacji Bojowej, 5 grudnia 1942 r. przedostała się na „stronę aryjską”. Stamtąd, jako działaczka Żydowskiej Komisji Koordynacyjnej – składającej się z przedstawicieli większości żydowskich ugrupowań politycznych i założonej przy współpracy z polskim podziemiem – miała organizować pomoc dla Żydów uwięzionych w gettach oraz ukrywających się poza nimi. Uczestniczyła w akcjach szmuglowania dzieci poza mur warszawskiej dzielnicy zamkniętej, znajdowania dla nich schronienia, a także opłacania polskich rodzin, które decydowały się przyjąć dzieci pod swój dach. W działalności konspiracyjnej pomagał Fajgełe „aryjski wygląd” – naturalnie proste blond włosy i szarozielone oczy – oraz fałszywe dokumenty na nazwisko Władysława Kowalska. Imię przyjęte w okupacyjnych okolicznościach zachowała do końca życia.

W 1942 r. poinformowała przedstawicieli polskiego państwa podziemnego o deportacji tysięcy Żydów z gett i ich masowych mordach w obozach zagłady. Przekazywała także relacje dotyczące funkcjonowania niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Treblinka, zebrane od nielicznych świadków.

W trakcie przygotowań do powstania w getcie warszawskim, a także po jego rozpoczęciu szmuglowała broń, materiały wybuchowe i benzynę wykorzystywaną do tworzenia tzw. koktajli Mołotowa. Posługiwała się wówczas kenkartą wyrobioną na nazwisko Stanisławy Wąchalskiej – zmarłej córki zaufanej polskiej współpracowniczki, Anny. Uczestniczyła również w przekazywaniu pieniędzy, ubrań i wiadomości partyzantom – nielicznym ocalałym powstańcom z warszawskiego getta, ukrywającym się w okolicznych lasach. Latem 1943 r., w imieniu Komisji Organizacyjnej podróżowała po kraju wożąc leki, pieniądze, ubrania i informacje do Żydów z ostatnich funkcjonujących obozów pracy przymusowej.  W czasie powstania warszawskiego utrzymywała kontakt z dawnymi podopiecznymi.

W 1944 r. Fajgełe Peltel wyszła za mąż za Benjamina Międzyrzeckiego, aktywnego członka Bundu i żydowskiego podziemia, który dwa lata wcześniej pomógł jej wydostać się poza mur getta. Pozbawiona nadziei na przetrwanie para zdecydowała się opuścić bunkier na rogu ul. Sosnowej i Siennej i wydostać się z Warszawy. Dzięki dawnym znajomościom przetrwali kilka kolejnych miesięcy w okolicach Grójca na „aryjskich papierach”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej wrócili do stolicy, aby przekonać się, czy ocaleli pozostali tam bliscy i przyjaciele. Stamtąd Międzyrzeccy przenieśli się do Łodzi, gdzie przez jakiś czas Władka pracowała w dziale kultury Komitetu Żydowskiego.

 W 1946 r. wraz z mężem wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Oboje zmienili tam nazwisko na Meed. W 1948 r. w Nowym Jorku, jeszcze jako Feigele Peitel-Miedzyrzecki, opublikowała w jidysz swoje wspomnienia Fun bejde zajtn geto-mojer (pol. wydanie: „Po obu stronach muru: wspomnienia z warszawskiego getta”), przetłumaczone po latach na wiele języków.

W Ameryce Meedowie zajmowali się działalnością społeczną. Do ich osiągnięć należało zainicjowanie stworzenia organizacji zrzeszającej kombatantów ruchu oporu getta warszawskiego oraz utworzenie Amerykańskiego Zgromadzenia Żydów Ocalonych z Holokaustu. Władka była wiceprzewodniczącą Żydowskiego Komitetu Robotniczego w Nowym Jorku, kierowała wydziałem zajmującym się działalnością społeczno-kulturalną w języku jidysz. Małżeństwo Meedów położyło też duże zasługi w edukowaniu o Zagładzie. Dzięki ich zaangażowaniu tysiące amerykańskich uczniów usłyszało o wojennych doświadczeniach Żydów wschodnioeuropejskich, a nauczyciele zyskali możliwość uczestnictwa w seminariach edukacyjnych, odbywających się w Polsce. Vladka Meed przez lata uczestniczyła w setkach spotkań, audycji i odczytów, powtarzając słowa ze swojej książki: „Nic. Nic nie pozostało z mojej przeszłości, z mojego życia w getcie – nawet grób mojego ojca…”[1.1].

>> Przeczytaj również artykuł o Fajdze Peltel-Międzyrzeckiej (Vladce Meed) na portalu Polscy Sprawiedliwi

Bibliografia

• Meed V., Po obu stronach muru: wspomnienia z warszawskiego getta, Warszawa 2003.
• Grupińska A., Odczytanie listy. Opowieści o powstańcach żydowskich, Wołowiec 2014.