Zaks Izaak Icchak (1900 Radomsko – 1942 Treblinka II) – dyrygent chórów.
Uczył się początkowo muzyki u ojca, Szlomo, miejscowego kantora i u dyrygenta chóru synagogi Gerszona Grosberga, a także u swych radomszczańskich nauczycieli muzyki. Wcześnie zaczął organizować chóry i orkiestry, utworzył m.in. sekcję muzyczną przy Stowarzyszeniu „Kultura”. Uczył też śpiewu w gimnazjum żydowskim, prowadził chór i orkiestrę uczniowską. W 1923 r. przeniósł się do Częstochowy i został dyrygentem 120-osobowego chóru Wielkiej Synagogi, uczył też śpiewu w Gimnazjum Męskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich. Uzupełniał swoje wykształcenie muzyczne u miejscowych pedagogów muzycznych i jako ekstern uzyskał dyplom nauczyciela śpiewu na Wydziale Pedagogicznym Państwowego Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. Od 1932 r. mieszkał w Łodzi, gdzie dyrygował chórem mieszanym Towarzystwa Muzyczno-Literackiego „Hazomir”. Doprowadził ponownie zespół do rozkwitu, dyrygując koncertami muzyki europejskiej i żydowskiej. Skomponował kantatę na chór i orkiestrę Mul hajeszimon, do tekstu Abrahama Szlonskiego, wykonaną w 1935 r. przez chór „Hazomira” z Orkiestrą Filharmonii Łódzkiej. W 1939 r. przygotował wykonanie Traviaty Guseppe Verdiego. Po wybuchu wojny udał się do Białegostoku, ale powrócił do rodziny do Warszawy. W getcie warszawskim organizował i prowadził małe zespoły wokalne, dyrygował orkiestrą w teatrze Eldorado. Zginął w obozie zagłady.
Bibliografia:
- Zagórowski Z. (oprac.), Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, seminariów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych, rocznik II, Warszawa 1926.
- „Muzyka” 1935 nr 10–12.
- Zylbercwejg Z., Leksikon fun jidiszn teater, t. 1-6, Warszawa – Nowy Jork 1931–1989.
- Fater I., Jidisze muzik in Pojln cwiszn bejde welt-milchomes, Tel Awiw 1970.
- Fuks M., Straty osobowe żydowskiego środowiska muzycznego, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1978, nr 3-4.
- Fuks M., Muzyka ocalona. Judaica polskie, Warszawa 1989.
- Engelking B., Leociak J., Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa 2001.
L.T. Błaszczyk, „Żydzi w kulturze muzycznej działający na ziemiach polskich w XIX i XX wieku”, książka wydana dzięki wsparciu udzielonemu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.