Cygler Samuel, do 1924 Ziegler (1898 Będzin – 1945 Mauthausen) – malarz i grafik.

W 1916 r. rozpoczął studia malarskie w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Teodora Axentowicza, a następnie u prof. Wojciecha Weissa. W 1920 r. wyjechał do Niemiec, gdzie zdobył wiedzę w zakresie grafiki i drukarstwa w Kunstgewerbeschule w Hamburgu. Studiował również w Paryżu, następnie wrócił do rodzinnego Będzina.

Związał się z grupą Jung Jidysz, działającej w Łodzi w latach 1919–1921. Był także członkiem powstałej w 1928 r. grupy „Zwornik” oraz Zrzeszenia Żydowskich Malarzy i Rzeźbiarzy w Krakowie[1.1].

W 1921 r. debiutował w Warszawie na Wystawie Prac Artystów Żydowskich. Wraz z malarzem Maurycym (Mojżeszem) Appelbaumem pracował przy renowacji będzińskiej Wielkiej Synagogi, wykonując polichromie. W latach 1924–1932 brał udział w wielu wystawach w Warszawie i Krakowie. W 1932 r. zorganizował swoją pierwszą wystawę indywidualną, w Salonie Sztuk w Warszawie. W 1936 r. wyjechał na póltora roku do Palestyny. Podróżował także po Francji i Włoszech.

Do dziś przetrwało około 70 prac Cyglera. W swoim malarstwie inspirował się architekturą małych polskich miasteczek. Często malował pejzaże z Kazimierza nad Wisłą, Będzina, a także inspirowane widokami Francji, Włoch i Palestyny[1.2]. Malował również portrety i prace o tematyce społecznej, ukazujące środowisko biednych rodzin robotniczych. Surowym stylem malarskim nawiązywał do niemieckiego ekspresjonizmu[1.3]. Cygler był jednak przede wszystkim grafikiem. W cyklach graficznych (Dybuk, Cykl dentystyczny) stosował ekspresyjną formę, elementy groteski, łagodną deformację architektury. Tworzył także drzeworyty, bazujące na silnych kontrastach czerni i bieli[1.4].

Samuel Cygler zginął śmiercią samobójczą pod koniec drugiej wojny światowej.

Jak pisze Teresa Sernik:

W sierpniu 1943 roku wraz rodziną został wywieziony z będzińskiego getta do Auschwitz, a stamtąd do Mauthausen-Gusen. Rysował obrazki hitlerowcom i mógł liczyć na nieco łagodniejsze traktowanie. Tuż przed wyzwoleniem otrzymał wiadomość o śmierci rodziny w Auschwitz i popełnił samobójstwo. Rozgryzł ampułkę z trucizną, którą umieściła mu w zębie żona dentystka. Z zagłady uratowała się tylko córka Cyglera schowana w polskiej rodzinie[1.5].