Mala Zimetbaum (20.01.1918 Brzesko (wg aktu urodzenia nr 2/1918) – 15.08.1944 KL Auschwitz-Birkenau) – działaczka ruchu oporu podczas II wojny światowej.
Akt nadania imienia nosi datę 26 stycznia 1918r. Była najmłodszym dzieckiem z pięciu dzieci sprzedawcy (kupca) Pinkas Zimetbaum falsze Hartman (ur. 16.06.1881 r.) i jego żony Chaja Feigla z rodu Schmeltzer (ur. w 1881 r.). Ślub zawarli w brzesku w dniu 5 lipca 1905 roku
W marcu 1928 roku, mając 10 lat wyemigrowała z rodziną do Antwerpii w Belgii. Tutaj wstąpiła w szeregi Ha-Noar ha-Cijoni (odpowiednik polskiego harcerstwa, zrzeszający młodzież w wieku od 7 do 25 lat). Pracowała jako krawcowa dla firmy Maison Lilian (duża firma mody w Antwerpii) a następnie jako wielojęzyczna (mówiła płynnie po polsku, niemiecku, francusku, flamandzku i angielsku) sekretarka w małym biznesie diamentowym.
Od początku wojny działała w belgijskim ruchu oporu.
Została aresztowana 22 lipca 1942 r. i trzy tygodnie później (15 sierpnia) wywieziona do Auschwitz. W obozie Birkenau pracowała jako „lauferin” – goniec obozowy.
W dniu 24 czerwca 1944 r. uciekła wraz z Edwardem Galińskim, ale oboje zostali złapani miesiąc później (24 lipca) i odtransportowani z powrotem do Auschwitz-Birkenau. Tam zostali zamordowani 15 sierpnia 1944 roku. On został powieszony, ona podcięła sobie żyły (w trakcie czytania wyroku) – została pobita i przewieziona do krematorium.
Chociaż nie postawiono jej żadnego pomnika, nie upamiętniono ją na znaczku ani też nie nazwano żadnej ulicy jej imieniem, nie została zapomniana. Istnieją spisane wspomnienia jej krewnych i współwięźniów z obozu. W archiwach można znaleźć parę zdjęć, jakieś oficjalne dokumenty i pięć notatek napisanych przez nią w obozie. Ponadto odnośniki do jej krótkiego życia znaleźć można w ponad 100 publikacjach.
Śmierć Mali opisał także Wiesław Kielar w Anus Mundi: 1500 dni w Aschwitz/Birkenau. W roku 1989 Jacek Bławut i Michał Żarnecki z TV polskiej nakręcili 45 min. film dokumentalny pt. Tšdliche Romanze. Eine Liebe im KZ (Śmiertelny Romans. Miłość w obozie koncentracyjnym), a w roku 1995 ukazała się jej biografia autorstwa L. Sichelschmidt (Mala – ein Leben und eine Liebe in Auschwitz [Mala - a life and a love in Auschwitz], Bremen, D: Donat Verlag).
Historia obozowej miłości Mali i Edka była także inspiracją dla Nikos Karvelas z Grecji do napisania w 2002 r. musicalu Mala z Anna Vissi (Grecka gwiazda pop) w roli głównej.
Dla tych co chcieliby przeczytać o tragicznej miłości Mali i Edka, pozwoliłem sobie na opisanie tej historii tutaj: Mala Zimtenbaum [dostęp: 30.10.2009].
Zbigniew Stós, kwiecień 2004
Artykuł zamieszczamy dzięki uprzejmości p. Zbigniewa Stósa, autora i administratora portalu o mieście Brzesku
