Roman Litman
Biogram rozmówcy
Roman (Szlomo Litman) urodził się w 1933 r. w Łęcznej. Po wybuchu drugiej wojny światowej razem z rodzicami i bratem szukał schronienia w Związku Radzieckim. Rodzina została deportowana na Syberię, a później znalazła się w Kazachstanie. Po 1945 r. Litmanowie zamieszkali w Lublinie.
Roman Litman uczył się w szkole prowadzonej przez Centralny Komitet Żydów w Polsce. Studiował na Politechnice Warszawskiej. Od 1957 r. przez 33 lata pracował w Wojewódzkim Biurze Projektów w Lublinie. W 1959 r. oficjalnie zmienił imię na Roman, zachowując swoje nazwisko.
Roman Litman był honorowym przewodniczącym lubelskiej filii Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Działał w Fundacji „Chrońmy Cmentarze Żydowskie w Lublinie”, był członkiem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Zmarł 7 maja 2021 roku.
Opis sytuacji rozmowy
Wywiad nagrano w siedzibie lubelskiej filii Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.
Streszczenie
- Łęczna – miejsce urodzenia rozmówcy; charakterystyka rodziny wielopokoleniowej rozmówcy; uczestnictwo w obrzędach religijnych; charakterystyka poszczególnych członków rodziny, 0:07:00
- Cheder w Łęcznej – wspomnienia rozmówcy; nauka, 0:03:55
- Charakterystyka narodowościowa Łęcznej okresu międzywojennego, 0:04:59
- Losy rodziny rozmówcy w początku drugiej wojny światowej: pomoc kolonistów niemieckich podczas bombardowań Łęcznej w 1939 roku; wyjazd do radzieckiej strefy okupacyjnej, 0:07:11
- Pobyt w ZSRR: pobyt na Ukrainie; wysiedlenia do tajgi obywateli Rzeczypospolitej z terenów Ukrainy; bunt wśród zesłańców polskich i wywózka w góry Ałtaju w pobliżu granicy z Mongolią, 0:09:30
- Zajęcie zesłanej ludności w górach Ałtaju (okręg Nowosybirsk); zatrudnienie ojca rozmówcy w lokalnym warsztacie szewskim, 0:11:00
- Zaświadczenie o przywróceniu polskiego obywatelstwa i zezwolenie na opuszczenie miejsca zesłania; wyjazd do Kazachstanu, 0:12:20
- Pobyt w Kazachstanie; nauka szewstwa; nauka języka polskiego w szkółce niedzielnej organizowanej przez Towarzystwo Patriotów Polskich, 0:13:00
- Pozwolenie na wyjazd do Lwowa w 1945 roku – warunek: uszycie butów dla sowieckich oficerów, 0:15:00
- Pobyt we Lwowie i zapisanie się na listę repatriacyjną do Polski, 0:16:30
- Podróż i przyjazd do Polski; pierwsze spotkanie: „Po coście przyjechali? Tutaj nie przeżyjcie…”, 0:17:00
- Dom Pereca w Lublinie; atmosfera wśród powracających Żydów, 0:18:00
- Życie w Lublinie: szkoła żydowska w Lublinie przy ul. Wyszyńskiego (obecnie ulic Niecała); losy brata rozmówcy, 0:19:00
- Przyczyny zamknięcia szkoły żydowskiej w Lublinie w 1949 roku: fale emigracji Żydów z Polski w okresie powojennym, 0:21:30
- Pierwsza wizyta po w Łęcznej od momentu repatriacji w roku 1948, 0:22:00
- Przyczyny i okoliczności zmiany przez rozmówcy imienia Szloma na imię Roman, 0:24:00
- Mosty, kładki i wiadukty w Lublinie zaprojektowane przez rozmówcę, 0:27:30
- Żydowskie życie religijne w drugiej połowie lat czterdziestych: charakter społeczności żydowskiej/ statystyki; emigracja po pogromie kieleckim; organizacje żydowskie w Lublinie; ulica Lubartowska, 0:28:30
- Wydarzenia Marca 68 roku we wspomnieniach rozmówcy: reakcje kolegów z pracy – gratulacje „zwycięstwa nad Arabami”; przyjęcie do pracy zwolnionego z wojska Henryka Cukermana i jego syna, 0:32:30
- Wpływ wydarzeń Marca 68 na środowisko żydowskie w Polsce, 0:35:30
- Współczesne życie żydowskie w Lublinie: działanie Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów, utworzenie filii Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w 1998 roku; rozwój gminy żydowskiej w Lublinie, 0:37:00
- Funkcjonowanie jesziwy w Lublinie: działania edukacyjne dla szkół lubelskich, 0:50:00
- Współpraca z Bramą Grodzką: Teatrem NN”, Towarzystwem Polska-Izrael, współpraca z Kościołem katolickim w Lublinie – modlitwy ekumeniczne, 0:43:00
- Incydenty antysemickie w Lublinie, 0:45:13
- Charakterystyka lubelskich cmentarzy żydowskich, 0:45:30
