Czesław Juraś
Tematy
Biogram rozmówcy
Czesław Juraś urodził się w 1933 r. w Brzezinach jako jedno z siedmiorga dzieci krawca i gospodyni domowej. Ojciec Czesława Jurasia współpracował przed wojną z żydowskimi krawcami i producentami ubrań. Mimo sporów na tle ekonomicznym Jurasiowie starali się zachowywać dobre stosunki z Żydami.
W czasie okupacji rodzina zdecydowała się dostarczać żywność do getta, czym zajmował się Czesław Juraś i jeden z jego młodszych braci. Za swoją działalność Jurasiowie otrzymywali wynagrodzenie od Żydów mieszkających w getcie. W trakcie jednego z wypadów do getta kolega Czesława Jurasia został zastrzelony przez Niemców, innym razem on sam złapany na terenie dzielnicy żydowskiej został dotkliwie pobity. Podczas okupacji ojciec Czesława Jurasia zorganizował również u rodziny mieszkającej w Rawie kryjówkę dla znajomego Żyda. Tuż po zakończeniu okupacji niemieckiej Jurasiowie pomagali ocalałym członkom rodziny byłego pracodawcy ojca Czesława Jurasia.
Po zakończeniu wojny Czesław Juraś rozpoczął studia na kierunku kultura oświaty, a po powrocie do Brzezin przez jakiś czas prowadził świetlicę oraz zajmował się działalnością kulturalną i społeczną. Trudna sytuacja ekonomiczna zmusiła Czesława Jurasia do zajęcia się krawiectwem. Zawód krawca wykonywał do przejścia na emeryturę w wieku 80 lat. Jest wdowcem, ma dwie dorosłe córki.
Opis sytuacji rozmowy
Badacz nawiązał kontakt z Czesławem Jurasiem za pośrednictwem pracowników Muzeum Regionalnego w Brzezinach. Rozmowa została zrealizowana w jednym z muzealnych pomieszczeń.
Streszczenie
- Historia Żydów w Brzezinach jako potencjalny element promocji miasta, krawiectwo w Brzezinach przed wojną, dygresja o współczesnej polityce, 0:00:20
- Wykorzystanie pracy Polaków przez żydowskich właścicieli zakładów krawieckich, własność żydowska i przejmowanie mienia żydowskiego przez Polaków, polityka państwa dotycząca własności Żydów i Niemców po wojnie, wykorzystanie nagrobków żydowskich do celów użytkowych, 0:03:18
- Pamięć o Żydach w okresie PRL, 0:08:14
- Antagonizmy między Żydami a Polakami, 0:09:15
- Współczucie Polaków w czasie deportacji z Brzezin, osadnictwo Żydów w Brzezinach, rzemieślnicy w Brzezinach po wojnie, 0:10:12
- Dzieciństwo, początek wojny, bombardowania w rodzinnej miejscowości, Niemcy mieszkający w Brzezinach w początkach wojny, Żydzi w Brzezinach przed wojną, krawiectwo w Brzezinach i praca ojca dla pana Millera, sklepy żydowskie i konkurencja z Polakami, rabin w Brzezinach, 0:13:52
- Różne gałęzie przemysłu tekstylnego, handel i rzemiosło żydowskie, różnice w zamożności między Żydami, antysemickie piosenki [C.J. śpiewa], 0:18:46
- Utworzenie getta i produkcja w dzielnicy żydowskiej w czasie okupacji, kuchnie samopomocowe, handel Rozmówcy z mieszańcami z getta, policja żydowska i stosunek Niemców do Żydów, początki wysiedleni z getta: wywózka dzieci i zastrzelenie przyjaciela w czasie ucieczki z dzielnicy, 0:21:40
- Pomoc Polaków dla Żydów i negujące ją komentarze, dostawy materiałów dla Żydów z pracowni ojca, kłótnie matki z kontrahentami, historie o krwawej macy, 0:25:13
- Deportacje Żydów z getta, fałszowanie produkcji w getcie i handel oszukaną wełną, powrót ocalałych członków rodziny Miller do Brzezin, pomoc okazana przez Jurasiów i spotkanie w Brzezinach po latach, kontakt listowny i prośba o poświadczenie pomocy, 0:27:02
- Nędza w getcie - historia dzieci żydowskich zjadających okruchy, zdobywanie dodatkowej żywności przez ojca i handel z gettem, zatrzymanie przez policję w getcie, dziecięcie Arbeitskommando, wybatożenie za handel na terenie getta, pomoc rodzinie żydowskiej i „brak wdzięczności” ocalonych, 0:32:53
- Zastraszenie Żydów w czasie okupacji, żal po wysiedlonych Żydach, ucieczka Żyda Taśmy i ukrywanie się w gospodarstwie ciotki, odnalezienie tefilim i osiedlanie Polaków na terenie getta, „brak wdzięczności”, załamania psychiczne wśród Żydów w czasie pobytu w getcie, 0:37:38
- Policja w getcie, ciężkie zimy i brak opału, 0:41:51
- Dom rodzinny, wykształcenie, nauka zawodu szewca, założenie rodziny, religijność i uratowanie życia przez Matkę Boską, stosunek do religii, religijność rodziców, śmierć żony, 0:44:05
- Kościół, szkoła w Brzezinach, nauka przed wojną, Niemcy i Żydzi w szkole, żydowskie restauracje, kościół a Żydzi, 0:52:51
- Wizyta w synagodze przed wojną, uczestnictwo w pogrzebie na kirkucie, 01:00:23
- Sklepy żydowskie, niemiecka restauracja, konkurencja między Polakami i Żydami i antysemickie przyśpiewki, obawa przed niemieckimi osadnikami, 01:05:18
- Wizyty w domach żydowskich, kuchnia żydowska, jatki, 01:08:04
- Zawody wśród Żydów, święta żydowskie i religijność wśród Żydów, 01:09:50
- Konflikty między Polakami a Żydami, legendy o krwawej macy i różnice religijne między Polakami a Żydami, współpraca Piłsudskiego z Żydami, 01:12:25
- Rabin w Brzezinach, rabin (przewodniczący Judenratu?) i Żydzi w czasie okupacji, 01:15:45
- Biedota żydowska przed wojną, posiadanie pieniędzy i majętność Żydów w czasie okupacji, 01:17:54
- Początek wojny, bombardowania we wrześniu 1939 r., okupacja Brzezin, traktowanie Żydów przez Niemców, pobicia w czasie pracy przymusowej, możliwości oporu w czasie wojny, 1:20:33
- Zniszczenie cmentarza i zbombardowanie synagogi, wykorzystanie macew przez Polaków, zbrodnie Niemieckie i opowieść muzyka z Oświęcimia, 01:26:58
- Początki represji przeciw Żydom: zamordowanie psychicznie chorych, utworzenie getta, Polacy a getto, egzekucje w czasie istnienia getta, wizyty w getcie i dostarczanie żywności, brutalność policji żydowskiej, wysiedlenie do Gałkowa, 01:34:00
- Wejście Rosjan do Brzezin w 1945 r., instalowanie nowej administracji, UB w Brzezinach i mordowanie przeciwników politycznych po wojnie, 01:39:49
- Uratowanie Żyda Taśmy przez ojca, powroty Żydów do Brzezin po wojnie, rozmowy z ocalałymi Żydami w Łodzi, 01:43:30
- Studia w Krotoszynie, praca w świetlicy i działalność kulturalna, współczesne spotkanie z Żydami, 01:49:48
- Żydzi w Brzezinach po wojnie, adwokat Kruszyński w Brzezinach, wiadomości o Żydach w UB z Radia Maryja, znane postaci osób pochodzenia żydowskiego, emigracja Żydów po wojnie, antysemityzm współcześnie, 01:51:33
- Wiedza o Żydach współcześnie, współczesny stosunek rozmówcy do Żydów, 01:53:58