Ryszard Witkowski
Miejsca powiązane
Biogram rozmówcy
Ryszard Witkowski urodził się w Milanówku w 1926 roku jako syn naczelnika poczty w Milanówku Józefa Witkowskiego, weterana wojny polsko-bolszewickiej, zmarłego w 1928. Jego matka, Felicja Witkowska, pochodziła z Biłgoraja; prowadziła zakład fotograficzny w Milanówku. Po śmierci męża sama wychowywała syna i starszą o 3 lata córkę.
Ukończył szkołę powszechną w Milanówku, od 1938 roku uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Tomasza Zana w Pruszkowie. Należał do 197. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy. W 1939 roku po apelu radiowym Umiastowskiego (6.09) został dołączony wraz z 2 lata starszym kuzynem do rowerowej kolumny ochotników zmierzających na wschód. Był świadkiem niemiecko-sowieckiej defilady przyjaźni w Brześciu nad Bugiem. Wrócił do Milanówka w październiku 1939. W listopadzie 1941 roku został zaprzysiężony jako członek Narodowej Organizacji Wojskowej; po scaleniu ze Związkiem Walki Zbrojnej był członkiem 52. plutonu AK. Wraz z matką i siostrą pomagali w czasie wojny trzem Żydom: Józefowi Grotte (oryg. Józefowi Romanowi) i braciom Miodowskim. Ich staraniami został odznaczony medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Opis sytuacji rozmowy
Rozmowa została zarejestrowana w ramach projektu „Polscy Sprawiedliwi — Przywracanie pamięci” realizowanego przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Streszczenie
- Informacje o rodzinie rozmówcy; 00:00:20
- Edukacja szkolna i harcerstwo; 00:03:20
- Nieliczna społeczność żydowska w Milanówku; 00:07:31
- Początek wojny; apel radiowy 6.09.1939; droga na wschód; 00:10:53
- Spotkanie z wojskami sowieckimi; niemiecko-sowiecka defilada przyjaźni; 00:14:14
- Powrót do Milanówka; 00:15:32
- Życie pod okupacją; pomoc matce; 00:18:01
- Edukacja w czasie okupacji; 00:23:00
- Pierwsze kontakty z konspiracją; zaprzysiężenie na członka Narodowej Organizacji Wojskowej; szkolenia; scalenie ze Związkiem Walki Zbrojnej; 00:25:20
- Działalność w AK; 00:33:48
- Pomoc uciekinierom z powstania warszawskiego; 00:38:35
- Spotkanie matki z żydowskim uciekinierem z Pawiaka; wydostanie matki i siostry rozmówcy z Pawiaka; pomoc uciekinierowi (Józefowi Grotte) w uzyskaniu dokumentów; 00:41:17
- Pomoc braciom Miodowskim; 00:49:15
- Sposoby pomocy Żydom przez rodzinę i znajomych rozmówcy; 00:51:07
- Powojenne losy uratowanych Żydów; wniosek do Yad Vashem; 00:57:10
- Pochodzenie uratowanych Żydów i ich wojenne losy; 00:59:35
- Nastroje antysemickie w Polsce i emigracja Józefa Grotte; 01:05:18
- Emigracyjne losy braci Miodowskich; 01:08:16
- Kontakty z Józefem Grotte po wojnie; 01:09:53
- Historia nazwiska Józefa Grotte; 01:12:08
- Zakład fotograficzny matki rozmówcy; miejsca zamieszkania rodziny rozmówcy w Milanówku; 01:14:32
- Pomoc uciekinierom z powstania warszawskiego; 01:19:14
- Warunki życia i ukrywania Żydów w Milanówku podczas wojny; brak stałego posterunku żołnierzy niemieckich; 01:23:09
- Patriotyzm ukrywanych przez rodzinę rozmówcy Żydów; 01:26:56
Projekt dofinansowała Fundacja Konrada Adenauera
