Jan Kirschenbaum
Tematy
Biogram rozmówcy
Jan Kirschenbaum urodził się w 1988 roku we Wrocławiu. Pochodzi z rodziny o żydowskich korzeniach. Dziadkowie ze strony ojca przetrwali II wojnę światową w Związku Radzieckim, później zamieszkali we Wrocławiu. W latach 50. XX wieku pod wpływem powojennego antysemityzmu zdecydowali się zmienić nazwisko Kirschenbaum na nazwisko Kraśniewski. Pod tym nazwiskiem Jan Kirschenbaum dorastał razem ze swoim bratem bliźniakiem.
Jan Kirschenbaum o swoich żydowskich korzeniach dowiedział się w podstawówce, koło dwunastego roku życia. O odkrytej tożsamości nie mówił prawie nikomu aż do matury. W trakcie święta Pesach w 2006 roku za sprawą znajomej trafił po raz pierwszy do Klubu Młodzieży Żydowskiej we Wrocławiu. W grudniu 2006 roku razem z bratem wyjechał do Izraela na Taglit. Od 2007 roku był aktywnym członkiem organizacji żydowskich, w tym Gminy Żydowskiej we Wrocławiu i JCC w Krakowie.
Studia rozpoczął w Studium Kultury Języków Żydowskich we Wrocławiu. Studia magisterskie o Holocauście i totalitaryzmach podjął w Krakowie, naukę dzięki stypendiom kontynuował na Uniwersytecie w Hajfie. W trakcie studiów dokonał konwersji na judaizm, a także coming outu. Po ukończeniu nauki w 2013 roku zdecydował się na przeprowadzenie aliji.
Jest założycielem Stowarzyszenia Żydowskiego Cukunft i projektów Żydowski Klub Kulturalny oraz „Dzień Cedaki”. Obecnie mieszka w Tel Awiwie.
Opis sytuacji rozmowy
Rozmowa została zarejestrowana dla Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie do projektu Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe.
Streszczenie
Wywiad składa się z trzech części.
Część I (24.07.2020):
- Pochodzenie rozmówcy i brak świadomości żydowskiego pochodzenia w dzieciństwie; zmiana nazwiska przez dziadków rozmówcy; przeżycia ojca związane z wydarzeniami 1968 roku; 00:01:35
- Odkrycie żydowskiego pochodzenia przez rozmówcę; problemy z poradzeniem sobie ze świadomością o żydowskim pochodzeniu i stereotypami w dzieciństwie; 00:04:40
- Wycieczka szkolna do Auschwitz; zainteresowanie rozmówcy wojennymi losami rodziny i historią polsko-żydowską; 00:14:51
- Zaangażowanie w życie społeczności żydowskiej; początki odkrywania kultury i religii żydowskiej przez rozmówcę; 00:19:01
- Wycieczka do Czech i wizyta w synagodze w Pilźnie; 00:22:19
- Nauczanie rabina Rapoporta; poznawanie kultury żydowskiej przez rozmówcę; 00:23:47
- Początki przestrzegania zasad i obchodzenia świąt żydowskich przez rozmówcę; reakcja dziadka rozmówcy na jego zainteresowanie życiem żydowskim; pozycja dziadka rozmówcy w gminie; dołączenie rozmówcy do gminy żydowskiej we Wrocławiu; 00:27:29
- Wyjazd rozmówcy i jego brata na Taglit; 00:32:56
- Rozważanie konwersji; nauka obchodzenia świąt żydowskich i modlitwy w synagodze; wyjazdy na obozy Fundacji Laudera; 00:35:55
- Studia kultury i języków żydowskich; 00:39:32
- Obrzezanie; 00:41:00
- Wyjazd na seminarium organizacji Shavei Israel; udział w szabatonach w całej Polsce; przestrzeganie zasad koszerności; refleksja na temat swojej religijności w przeszłości; 00:41:58
- Zaangażowanie brata rozmówcy w świeckie życie żydowskie; 00:47:27
- Konwersja; wolontariat na Białorusi i indywidualne celebrowanie świąt; 00:48:58
- Studia o Holokauście i totalitaryzmach; dołączenie do JCC; decyzja o wyjeździe na studia do Izraela; 00:51:16
- Udział w programie liderskim Agencji Żydowskiej Minyanim; stypendium Fundacji Midor Ledor; 00:55:19
- Wyjazd do Izraela w 2012 roku; początki aktywizmu rozmówcy; 00:59:27
- Wyjazd na studia do Hajfy; kolacje szabatowe organizowane przez rozmówcę w Izraelu; 01:00:49
- Odejście od religijności; coming out rozmówcy; 01:03:53
- Wysoki poziom studiów w Hajfie; porównanie różnych narracji o Zagładzie; fascynacja rozmówcy tematem pamięci o Zagładzie; 01:06:45
- Refleksja na temat tożsamości rozmówcy; życie w społeczeństwie Izraela; 01:09:00
- Alija do Izraela w 2013 roku; ADHD rozmówcy; 01:14:41
- Powrót do Polski w 2014 roku; założenie Stowarzyszenia Żydowskiego Cukunft i aktywizm rozmówcy; 01:16:26
- Projekty stowarzyszenia rozmówcy: Żydowski Klub Kulturalny i Dzień Cedaki; trudne relacje stowarzyszenia z gminą żydowską; wycofanie się rozmówcy z życia żydowskiego w Polsce; 01:20:07
- Pobyt w Izraelu w 2018 roku, rozstanie z partnerem i powrót do Polski; brak motywacji do pozostania w Polsce; 01:28:41
- Wyjazd do Izraela na rozmowę kwalifikacyjną; przeprowadzka do Tel Awiwu; 01:30:40
- Aspiracje zawodowe rozmówcy; praca jako nauczyciel języka angielskiego i przewodnik po Izraelu; 01:35:25
- Sytuacja rozmówcy podczas pandemii Covid-19; wsparcie społeczności polsko-izraelskiej; 01:37:27
- Coming out rozmówcy; pierwsze miesiące pandemii w Izraelu; okoliczności aliji rozmówcy; 01:44:41
- Sytuacja polityczna w Polsce i brak chęci powrotu rozmówcy do Polski; 01:49:30
- Wpływ sytuacji politycznej w Polsce na życie osób pochodzenia żydowskiego; 01:52:21
- Wzajemna pomoc Polonii izraelskiej w czasie pandemii; 01:55:35
Część II (31.07.2020):
- Tradycje w rodzinnym domu rozmówcy; metody wychowawcze rodziców rozmówcy; chrzest rozmówcy i jego brata; 01:58:58
- Brak religijności w rodzinie rozmówcy ze strony matki; świeckie obchodzenie świąt katolickich; brak świadomości żydowskiego pochodzenia w dzieciństwie rozmówcy; 02:04:08
- Religijne praktyki rozmówcy; 02:11:05
- Działalność rozmówcy w zarządzie synagogi konserwatywnej w Tel Awiwie; 02:19:12
- Stosunek dziadka do zaangażowania rozmówcy w odkrywanie swojej tożsamości żydowskiej; drzewo genealogiczne rozmówcy spisane wraz z dziadkiem; ostatnia rozmowa z dziadkiem; 02:23:07
- Opowieści dziadka rozmówcy; relacja rozmówcy z Natanem Kestenbaumem; 02:29:51
- Odejście rozmówcy z wrocławskiej gminy żydowskiej; tahara Natana Kestenbauma; ostatnia rozmowa z N. Kestenbaumem; 02:33:21
- Wpływ rabina Natana Rapaporta na rozwój rozmówcy; 02:35:46
- Autorytet rozmówcy — Wadim; 02:37:35
- Relacja między odkrywaniem swojej tożsamości żydowskiej i orientacji seksualnej; coming out rozmówcy i odejście od ortodoksji; 02:42:18
- Poczucie wolności w Izraelu; 02:50:53
- Stosunek rozmówcy do swojego wyjazdu do Izraela; 02:54:36
- Związki rozmówcy z grupą Polanim; 03:00:29
- Wzajemne wsparcie grupy Polanim w czasie pandemii; 03:15:43
- Plan zintegrowania najmłodszej generacji Polanim; 03:22:23
- Doświadczenia rozmówcy związane z antysemityzmem w Polsce; 03:26:20
- Doświadczenia homofobii w Polsce; potrzeba założenia rodziny i życia w kraju bardziej tolerancyjnym niż Polska; 03:34:02
- Dziennik izraelski prowadzony przez rozmówcę na Facebook’u; refleksja na temat zakorzenienia w kulturze poprzez język; 03:43:43
- Niechęć rozmówcy do polskiego patetyzmu historycznego; stosunek rozmówcy do polskiej polityki i swojego polskiego kapitału kulturowego; narracja rozmówcy o Polsce i o przyczynach swojej emigracji; 03:51:06
- Przyczyny kwarantanny rozmówcy; 04:16:46
Część III (14.08.2020):
- Początki pandemii w Izraelu; 04:24:42
- Niepewność przyszłości podczas pandemii; emocje związane z zamknięciem w domu; kontakty z przyjaciółmi podczas lockdown'u; 04:30:50
- Kontakty rozmówcy z Polanim w czasie pandemii; 04:39:55
- Wizyta kuzyna rozmówcy w Tel Awiwie tuż przed pandemią; pierwsze dni pandemii i ostatnie kontakty społeczne przed lockdown’em; 04:47:10
- Transmisje z nabożeństw szabatowych z synagogi i celebrowanie szabatu online; 04:49:20
- Tradycja kolacji szabatowych z przyjaciółmi przed i w trakcie pandemii; 04:50:53
- Uczestnictwo rozmówcy w szabatach pod gołym niebem organizowanych przez synagogę; 04:54:42
- Kontakty z Polanim i bliskimi podczas lockdown’u; 04:56:34
- Kontakty rozmówcy ze społecznością bears w Izraelu; praca jako nauczyciel języka angielskiego jako możliwość poznawania społeczeństwa Izraela; 05:00:28
- Refleksja na temat podwójnej tożsamości rozmówcy; różnice między społecznością żydowską w Polsce a polską w Izraelu; 05:09:13
- Komentarz do sytuacji społeczności LGBT w Polsce; głosowanie w wyborach prezydenckich w ambasadzie w Izraelu; 05:12:51
- Obchody święta Pesach w dobie pandemii; organizacja sederu online; 05:17:04
- Stosunek matki rozmówcy do religijności jego, jego brata i ojca; 05:26:43
- Tęsknota za rodziną i przyjaciółmi; aktualne trudności w podróży między Polską a Izraelem; 05:29:55
- Wpływ doświadczenia pandemii na rozmówcę; 05:32:52
- Wspomnienia z lockdown’u: śpiewanie Ma Nishtanah w wieczór sederowy, rozmowy o dzieciństwie z Polanim, wahania nastrojów; 05:37:55
- Nowa aranżacja Muzeum Diaspory; chamsa jako butelka z płynem dezynfekującym — nowy kontekst amuletu; 05:43:14
- Nauka wyniesiona ze studiów; refleksja na temat zdolności ludzi do przystosowywania się do trudnych sytuacji; wartość budowania lokalnych społeczności; 05:46:27
- Rozmowa o zrealizowanym wywiadzie i zdjęciach do przekazania przez rozmówcę do kolekcji Muzeum POLIN; 05:49:17
PRZECZYTAJ TAKŻE: