Jerry Rawicki
Tematy
Biogram rozmówcy
Jerry (Jerzy) Rawicki urodził się w 1927 roku w Płocku. Jego matka zajmowała się domem, a ojciec kierował fabryką narzędzi rolniczych. Miał dwie starsze siostry.
Latem 1939 roku niemieckie samoloty zbombardowały Płock, od tego czasu sytuacja Żydów zaczęła się pogarszać. W 1942 roku Żydzi płoccy musieli przenieść się do Bodzentyna. W tamtejszym przeludnionym getcie warunki życia były bardzo trudne, panował głód i rozprzestrzeniał się tyfus, na który zachorowała jedna z sióstr Jerzego Rawickiego. Razem z drugą siostrą zdecydowali się pojechać do Warszawy, w której przebywał ich ojciec.
Trafili do getta warszawskiego. Siostra Jerzego Rawickiego po kilku miesiącach wydostała się na aryjską stronę i pod zmienionym nazwiskiem podjęła pracę kelnerki w kawiarni na Żoliborzu. Jerzy Rawicki często wychodził poza getto, przekazywał dokumenty i informacje oraz szmuglował pożywienie. Gdy wybuchło powstanie w getcie, dołączył się do jednej z grup bojowych. Po jego upadku postanowił odnaleźć siostrę na Żoliborzu. Codziennie odwiedzał ją w kawiarni, nocował po strychach i altankach, nie chcąc narażać jej na niebezpieczeństwo. Przez pewien czas schronienia w piwnicy udzielał mu poznany przypadkowo chłopak, Janusz Robakiewicz.
Po kilku miesiącach wyjechał z Warszawy do wsi Daromin, gdzie zatrudnił się jako pomoc w gospodarstwie i wstąpił do Batalionów Chłopskich. Następnie przeniósł się do Lublina, a potem pojechał do Warszawy, w której właśnie zakończyło się powstanie warszawskie. Nie udało mu się jednak odnaleźć siostry. Dowiedział się, że może ona przebywać w Radomiu, co okazało się prawdą. Reszta rodziny nie przeżyła wojny.
Jerzy Rawicki zamieszkał we Wrocławiu, skończył szkołę średnią i rozpoczął studia prawnicze, które przerwał, aby w 1948 roku wyemigrować do Stanów Zjednoczonych. Na podstawie swoich wspomnień z Zagłady napisał książkę „Sins and Sorrow”. Zmarł w 2022 roku.
Opis sytuacji rozmowy
Rozmowa miała miejsce podczas pierwszej wizyty rozmówcy w Polsce od czasu emigracji.
Streszczenie
- Wstępne informacje; lekcje z rabinem w szkole; 00:00:35
- Zasymilowanie rodziny rozmówcy; 00:04:25
- Relacje z chrześcijańskimi kolegami i koleżankami; udział w jasełkach; 00:04:55
- Rodzice; 00:05:30
- Informacje radiowe o nadchodzącej wojnie; 00:06:56
- Perspektywa dziecka – ciekawość; brak zrozumienia; 00:08:53
- Pogarszanie się sytuacji Żydów w Płocku; 00:10:20
- Sytuacja finansowa rodziny; 00:13:40
- Przymusowe przeniesienie rodziny do Bodzentyna; 00:14:15
- Złe warunki życia w Bodzentynie – przeludnienie, epidemia tyfusu; choroba siostry; 00:17:15
- Represje; 00:20:00
- Schwytanie rozmówcy przez żandarma niemieckiego; 00:21:40
- Głód; 00:24:05
- Chęć wyjazdu się z Bodzentyna do Warszawy do ojca rozmówcy i jego starszej siostry; przejście pieszo nocą przez las na stację kolejową w Wierzbniku-Starachowicach; przejazd pociągiem bez dokumentów; 00:27:50
- Przyjazd do Warszawy; szybkie wyjście siostry z getta i podjęcie pracy kelnerki na Żoliborzu; 00:32:25
- Wykonywanie przez ojca pracy czapnika w getcie; wychodzenie rozmówcy z getta z grupami roboczymi (placówkami); przekazywanie dokumentów i innych rzeczy poza getto; szmuglowanie pożywienia do getta; 00:33:45
- Szczęśliwy przypadek – uratowanie rozmówcy przez znajomego ojca; 00:37:35
- Sytuacja siostry; 00:45:35
- Reakcje Polaków na widok płonącego getta; 00:46:50
- Głód w getcie warszawskim; 00:48:45
- Zakrywanie zmarłych szarym papierem; 00:49:08
- Przygotowanie Niemców do ataku na getto; 00:50:15
- Represje – łapanki, wywózki; 00:52:45
- Opór wobec poleceń Niemców; 00:54:05
- Plotki o obozach koncentracyjnych; 00:57:00
- Powstanie w getcie; kontakt z komórką organizacji bojowej; 00:58:55
- Małe zaopatrzenie w broń; szmuglowanie broni; 01:00:20
- Wycofanie się bojowników z powodu braku broni; ukrywanie się w piwnicy; zachowanie czystej koszulki, żeby nie wyglądać podejrzanie po wyjściu z getta; 01:02:05
- Wyjście rozmówcy z piwnicy, złapanie i ucieczka z kolumny prowadzonej w kierunku Umschlagplatzu; 01:05:15
- Ukrycie się; nieudana próba wysadzenia muru; wydostanie się z getta przez małą dziurę; 01:08:45
- Znalezienie się poza gettem; 01:10:54
- Odnalezienie siostry; brak stałego miejsca przebywania – spanie na strychach i w altankach; 01:13:00
- Przyglądanie się mężczyźnie, który mógł być Żydem; brak reakcji mężczyzny na hasło, dzięki któremu Żydzi rozpoznawali się między sobą; śmierć mężczyzny; 01:15:18
- Załamanie rozmówcy; rozmowa z nieznanymi chłopakami na żoliborskiej plaży i przyznanie się jednemu z nich do bycia Żydem; 01:18:15
- Propozycja chłopaka, że zamknie rozmówcę w komórce i zapyta matkę, jak mogą mu dalej pomóc; 01:22:55
- Brak zaufania rozmówcy do chłopaka; 01:25:05
- Zainteresowanie rozmówcy i jego siostry możliwością wyjazdu Żydów do Ameryki Południowej; podejrzliwość rozmówcy wobec wiarygodności przedsięwzięcia; 01:25:40
- Wyjazd z Warszawy; brak kontaktu z chłopakiem, który pomagał rozmówcy; 01:33:25
- Poszukiwanie informacji o chłopaku i dowiedzenie się, że został powieszony; 01:35:55
- Początek aktywności w żydowskich organizacjach; 01:38:05
- Znalezienie się we wsi Daromin; praca w gospodarstwie; dołączenie do Batalionów Chłopskich; antysemickie żarty w oddziale; 01:39:05
- Zajęcia w gospodarstwie; 01:44:20
- Przechodzenie przez Daromin różnych wojsk; 01:44:55
- Chęć połączenia się z armią na wschodzie; 01:46:05
- Praca w Wojsku Polskim w Lublinie, wysłuchanie relacji więźniów obozu w Majdanku podczas rozprawy sądowej; 01:47:20
- Powstanie warszawskie, widok zrujnowanej i spalonej Warszawy; 01:54:02
- Wzruszenie polską narracją o powstaniu w getcie; 01:56:44
- Powojenne losy: przemieszczenie się do Łodzi i następnie do Wrocławia, uczęszczanie do szkoły wieczorowej i zdanie matury, podjęcie studiów prawniczych na Uniwersytecie Wrocławskim, uzyskanie paszportu i wyjazd do Stanów Zjednoczonych w 1948 roku; 01:57:25
- Poszukiwanie siostry po zakończeniu wojny; 02:00:50
- Wyjazd do Stanów Zjednoczonych i nawiązanie kontaktu z ciotką mieszkającą w Nowym Jorku; 02:02:35
- Pozytywne zaskoczenie po przyjeździe do Polski; wcześniejsze zdziwienie, że Żydzi chcą odwiedzać Polskę; 02:03:55
- Różne kontakty z Polakami; strach przed szmalcownikami; 02:08:10
- Doświadczenia wojenne siostry; rozpoznanie w kawiarni przez koleżankę; 02:13:15
PRZECZYTAJ TAKŻE:
