Historia mówiona
Świadkowie historii
Projekty
Tematy

Leopold Józef Sobel

Imię rozmówcy:
Leopold Józef
Nazwisko rozmówcy:
Sobel
Badacz:
Józef Markiewicz
Operator:
Piotr Boruszkowski
Sygnatura:
1039
Data nagrania:
15 listopada 2022
Miejsce nagrania:
Warszawa
Czas trwania nagrania:
02:14:13
Format:
Wideo
Język nagrania:
polski
Prawa autorskie do nagrania:
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Projekt:
Uczestnicy i świadkowie Marca ‘68

Tematy

Antysemityzm, Emigracja, II wojna światowa, Izrael, Marzec 1968, PRL, Szkolnictwo, Tożsamość żydowska, Wojna sześciodniowa, Współczesność, Życie kulturalne, Życie przed wojną, Żydzi w ZSRR.

Miejsca powiązane

Biogram rozmówcy

Leopold Józef Sobel, urodził się w 1946 r. w rodzinie żydowskiej w Warszawie. W stolicy mieszkał do 1949 r., a następnie przez trzy lata przebywał we Wrocławiu u siostry matki i jej męża. W 1953 r. powrócił wraz z nimi do stolicy i zamieszkał w dzielnicy Grochów. Ukończył w Warszawie Szkołę Podstawową Towarzystwa Przyjaciół Dzieci nr 1, następnie kontynuował naukę w Liceum im Wyspiańskiego w Warszawie. W 1964 r. mając osiemnaście lat wyemigrował z Polski do Izraela, zamieszkał u wujostwa w Tel Awiwie i rozpoczął studia historyczne na tamtejszym uniwersytecie. Brał udział w wojnie sześciodniowej i wojnie na wyniszczenie, prowadzonej przez państwo Izrael z sąsiadami. W Izraelu ukończył studia na uniwersytecie w Tel Awiwie, dysertację doktorską poświęconą historii Skandynawii obronił jednak w Wielkiej Brytanii na uniwersytecie w Leeds. 26 kwietnia 1975 r. urodził mu się syn Alexander. W latach 1983-1992 pracował w Ministerstwie Obrony Wielkiej Brytanii. Od 2002 r. był redaktorem naczelnym magazynu „Plotkies”, periodyku przeznaczonego dla czytelników należących do pokolenia emigrantów marcowych z Polski. W 1997 r. wstąpił do stowarzyszenia Reunion 68, w którego skład wchodzą żydowscy emigranci z marca 1968 r. wraz z rodzinami. Jego syn Alexander David Sobel, to współczesny polityk brytyjski, poseł do parlamentu z ramienia Partii Pracy. W 2018 r. zorganizował on debatę w brytyjskiej Izbie Gmin, poświęconą polskiej ustawie o Instytucie Pamięci Narodowej, nazywając ją „elementem szerszego ataku na historię Holokaustu”, co było szeroko komentowane w Polsce i na świecie.

Fragment wywiadu dotyczący czasopisma internetowego "Plotkies" i emigracji marcowej dostępny jest na kanale Youtube:

Opis sytuacji rozmowy

Rozmowa została przeprowadzona w Warszawie.

Streszczenie

  1. Początki życia rozmówcy we wspomnieniach, postacie dziadków i rodziców, dalszej rodziny. Opis przedwojennego życia rodzinnego, ślub rodziców w czerwcu 1939 r. Losy członków rodziny czasie wojny i Zagłady: służba wojskowa ojca w wojsku polskim, niewola sowiecka, zwolnienie z niewoli i powrót do Lwowa. Mobilizacja ojca po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, w czerwcu 1941 r. do Armii Czerwonej. Ewakuacja matki rozmówcy do Stalingradu, następnie do Tibilisi. Dalsze losy rodziców w czasie wojny. Śmierć pozostałych krewnych w czasie Zagłady, głównie w niemieckim, nazistowskim obozie w Bełżcu. Rozpoczęcie służby przez ojca w Ludowym Wojsku Polskim. Powrót do kraju. Narodziny rozmówcy w marcu 1946 r.; 00:00:05
  2. Losy ciotki rozmówcy o imieniu Maria, ofiary pogromu lwowskiego tzw. Dni Petlury. Późniejsze losy pozostałych członków rodziny m.in. wuja rozmówcy Jehudy Jerzego Mildinera, ocalonego w kanałach lwowskich. Ślub wujostwa po wojnie i ich wyjazd do Wrocławia; 00:17:26
  3. Powojenne losy rodziców rozmówcy i jego samego. Mieszkania w Warszawie w prestiżowej lokalizacji, praca ojca w wojsku, w Forcie Wola. Przenosiny ojca w 1949 r. do Wrocławia, do jednostki samochodowej. Przeprowadzka rozmówcy i matki. Losy rodziny we Wrocławiu. Napięcia ideowe w rodzinie pomiędzy wujem i ciotką syjonistami oraz ojcem komunistą, członkiem PPR; 00:24:00
  4. Aresztowanie ojca rozmówcy pod koniec 1949 r. za działalność w przedwojennym Bundzie. Śledztwo. Adoptowanie rozmówcę przez jego wuja, by uchronić go od szykan związanych z aresztowaniem ojca. Opis pobytu u wujów, sporadyczne wizyty u ojca w więzieniu. Poszukiwania prawdy o przyczynach aresztowania ojca, w zasobach IPN po 1989 r.; 00:37:25
  5. Wyjście ojca rozmówcy z więzienia, otrzymanie przez niego posady dyrektorskiej w fabryce budowy nadwozi samochodowych „Nysa”. Powrót rodziny do Warszawy, osiedlenie się w dzielnicy Grochów. Rozpoczęcie nauki w Szkole Podstawowej TPD nr 1; 00:45:52
  6. Opis powojennego życia w dzielnicy Grochów w Warszawie, bójek, szkolnych przyjaźni. Opis jednego incydentu antysemickiego z tego okresu, po lekcji katechezy katolickiej; 00:50:08
  7. Opisy domu rodzinnego rozmówcy, przejawy żydowskiego życia rodzinnego, przestrzegania żydowskich tradycji, świętowanie Pesach. Praca matki w spółdzielni żydowskiej, w zawodzie krawcowej. Opis pracy ojca, jako dyrektora fabryki samochodów, status materialny rodziny. Wyjazd ciotki i wujka do Izraela w lutym 1957 r. Rozpacz rozmówcy po ich wyjeździe, podkreślenie silnej relacji emocjonalnej z wujostwem. Nawiązanie kontaktu z warszawskim środowiskiem żydowskim, po wyjeździe wujostwa np. w klubie TSKŻ na ul. Nowogrodzkiej w Warszawie. Udział w wyjazdach kolonijnych dla dzieci; 00:59:34
  8. Odejście ojca z Ludowego Wojska Polskiego, w randze podpułkownika, w 1962 r. Wejście przez rozmówcę w warszawskie, młodzieżowe życie żydowskie. Lektura czasopism izraelskich dostarczanych przez ambasadę Izraela, zainteresowanie syjonizmem, życiem w Izraelu. Pojawienie się pragnienia wyjazdu do Izraela; 01:11:00
  9. Wspomnienia z uczęszczania do liceum nr 47 im. Stanisława Wyspiańskiego w Warszawie. Podjęcie decyzji o emigracji do Izraela, po ukończeniu osiemnastego roku życia. Wyjazd w październiku 1964 r. Spory rodziców związane z wyjazdem syna, matki syjonistki i ojca polskiego patrioty. Opis podróży do Izraela. Problemy ze znajomością języka. Nauka hebrajskiego. Zamieszkanie u wujostwa w Tel Awiwie, uczęszczanie do szkoły Ulpan Akiva. Opis burzliwego młodzieńczego życia, poznawanego z kolegą Józefem Kuszyńskim; 01:16:00
  10. Służba wojskowa, udział w wojnie sześciodniowej, wspomnienia. Po wojnie 1967 roku rozpoczęcie studiów na uniwersytecie w Tel Awiwie na wydziale historycznym. Nawiązanie znajomości z przyszłą żoną. Ukończenie studiów w 1971 r. Udział w wojnie granicznej, z oddziałami palestyńskimi. Decyzja o wyjeździe na studia doktoranckie, z żoną, do Leeds w Anglii w 1972 r.; 01:30:19

  11. Niemożność znalezienia pracy w Izraelu po obronie doktoratu, narodziny syna, decyzja o pozostaniu w Anglii i rozpoczęciu tam życia. Pobyt w Anglii. Mieszkanie najpierw w Leeds potem w Sheffield. Otrzymanie stałej posady, wraz z małżonką, w Beaconsfield w służbach Wielkiej Brytanii. W 1992 r. początek nowej drogi zawodowej, jako przedstawiciela handlowo-przemysłowego w Europie Wschodniej i byłym ZSRR; 01:39:25
  12. Rozpoczęcie w 2002 r. współpracy ze środowiskiem, „pomarcowej emigracji”, założenie czasopisma internetowego „Plotkies”; 01:43:47
  13. Przedstawienie najważniejszych tematów, pojawiających się na łamach czasopisma „Plotkies”; 01:47:21
  14. Omówienie i przedstawienie społecznej charakterystyki osób, wchodzących w skład „emigracji pomarcowej”, na bazie analizy treści prezentowanych na łamach czasopisma „Plotkies”. Opis życia towarzyskiego osób należących do tego środowiska, wspólnych spotkań, kolonii dla dzieci; 01:51:26
  15. Przyczyny zakończenia działalności czasopisma internetowego „Plotkies”, omówienie; 01:59:12
  16. Wspomnienia wydarzeń organizowanych przez środowisko „emigracji pomarcowej”, omówienie kwestii znajomości języka polskiego w drugim pokoleniu migrantów z Polski; 02:02:23
  17. Losy rodziców rozmówcy po przyjeździe do Izraela w 1970 r., praca ojca w fabryce pojazdów wojskowych niedaleko Tel Awiwu, w miejscowości Tel HaShomer. Osiedlenie się rodziców rozmówcy w miejscowości Bat Jam; 02:06:59
  18. Omówienie odczuć rozmówcy w Polsce, gdy do niej przyjeżdża obecnie. Podkreślenie dystansu wobec Polski u partnerki rozmówcy, emigrantki marcowej. Przedstawienie swoje tożsamości przez rozmówcę, jako zasadniczo izraelskiej. Podkreślenie związków rozmówcy z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, zakończenie rozmowy; 02:09:35

 

PRZECZYTAJ TAKŻE: 

Przeszłość i teraźniejszość - Żydowska Warszawa (polin.pl)

In order to properly print this page, please use dedicated print button.