Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1477 roku. Pierwsza synagoga w Berezie została zbudowana w 1629 roku. W 1766 r. społeczność żydowska liczyła 242 osób, w 1847 – 515, w 1897–2623 (24, 55% ogółu populacji miasteczka). W 1921 r. Berezę Kartuską zamieszkiwało 2163 Żydów. Bereza zasłynęła z licznych rabinów, m.in. Izaaka Elchanana i Elijahu Klatkina. We wrześniu 1939 r. pod administracją ZSRR życie żydowskie zostało silnie ograniczone. Po wkroczeniu w 1941 r. Niemców, Żydów zmuszono do niewolniczej pracy. W lipcu 1942 r. powstało getto. Początkowo podzielono Żydów na dwie grupy – „produkcyjnych" i „nieprodukcyjnych". 15.07.1942 „nieprodukcyjni" zostali zamordowani we wsi Bronnaja Hara (ogółem zginęło tam około 50 tys. osób z okolicznych miast i wsi). W październiku 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta. Niektórzy członkowie Judenratu popełnili zbiorowe samobójstwo. Niewielka liczba Żydów ocalała dzięki ucieczce do partyzantki. Po wojnie gminy żydowskiej nie restytuowano.

Bibliografia:

• Tomaszewski J., Żbikowski A., Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, Warszawa 2001. 
• Projekt Anki Grupińskiej: Zapisywanie świata żydowskiego w Polsce, zainicjowany w 2006 r. przez Muzeum Historii Żydów Polskich, polegający na rejestrowaniu rozmów z polskimi Żydami wszystkich pokoleń.