Bodzentyn należał do grupy miast, w których najdłużej obowiązywał przywilej de non tolerandis Judaeis. Oznaczało to, że dopiero w 1862 r., gdy ukazem carskim zniesiono dawne uregulowania, mogło zacząć się tu osadnictwo żydowskie na większą skalę. W II połowie XIX w. osiedliła się tutaj liczna grupa Żydów, przede wszystkim handlarzy i rzemieślników. W 1900 r. do Żydów należało 60 z 65 sklepów, funkcjonujących w miasteczku. W 1846 r. na 137 rzemieślników 12 było Żydami, a w 1866 r. na 154 – 25.

Bóżnica powstała zapewne po 1862 roku. Był to budynek drewniany, który spłonął w czerwcu 1917 roku.

Wedle spisu z 1921 r., który jest podstawowym źródłem informacji o czasach międzywojnia, Żydzi w Bodzentynie stanowili znaczną społeczność – było ich 934 na 2150 mieszkańców, zatem 43,4% ogółu. W latach 1927–1929 na miejscu spalonej wystawiono synagogę murowaną. Nowa synagoga przy ul. Bożniczej była jedną z niewielu budowli górujących nad parterową, drewnianą zabudową miasta. Oprócz niej Żydzi dysponowali także mykwą przy ul. Kieleckiej, rzeźnią rytualną przy ul. Opatowskiej oraz cmentarzem na zboczu Góry Miejskiej. W międzywojniu rabinami byli Szmul Hersz Zylbersztajn (do 1920) i Hersz Szwarc (do 1937). Spośród przedsiębiorstw żydowskich, poza licznymi punktami handlowymi i zakładami rzemieślniczymi, warto wymienić pierwszą linię przewozową, należącą do Abusia Szafira, Duwka Sztarkmana i spółki, której autobus „Chevrolet” o nazwie „Wawel”, kursował najpierw trasą Bodzentyn – Suchedniów – Kielce, a potem bezpośrednio Bodzentyn – Kielce.

Okres okupacji niemieckiej przyniósł Żydom z Bodzentyna cierpienia, a ostatecznie – Zagładę. W 1940 r. Niemcy utworzyli w getcie getto. Obok 1 tys. miejscowych Żydów, trafiło do niego także wielu uchodźców z innych miejscowości, nawet Płocka. W 1941 r. w getcie przebywało 3,7 tys. więźniów. Była wśród nich także rodzina Dawida Rubinowicza, autora pamiętnika. Pod koniec września 1942 r. wszystkich Żydów z Bodzentyna Niemcy popędzili na stację kolejową w Suchedniowie, zabijając po drodze wiele ofiar. Tu załadowali ich do bydlęcych wagonów wysypanych wapnem, które odjechały do niemieckiego nazistowskiego ośrodka zagłady w Treblince. Tam Żydzi z Bodzentyna zginęli w komorach gazowych.

Bibliografia 

• Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta Gminy Bodzentyn, sygn. 2437, 2444.
• Archiwum Państwowe w Kielcach, Starostwo Powiatowe Kieleckie I, sygn. 175, 1089, 1765, 1771, 1787, 3276, 3401, 3471.
• Penkalla A., Żydowskie ślady w województwie kieleckim i radomskim, Radom 1992.
• Renz R., Społeczności małomiasteczkowe w województwie kieleckim 1918–1939, Kielce 1990.
• Rzemieniuk F.T., Udział Żydów w życiu społeczno-gospodarczym Bodzentyna w XIX w., [w:] Ludność żydowska w regionie świętokrzyskim. Materiały sesji naukowej w Starachowicach 17 październik 1987, Kielce 1989, ss. 125–132.
• Wiech S., Miasteczka guberni kieleckiej w latach 1870–1914. Zabudowa – rozwój – społeczeństwo, Kielce 1995.
• Wołczyk A., Cmentarze Bodzentyna, Kielce 1983.