Pierwsze informacje na temat Żydów w Hajnówce pochodzą dopiero z końca XIX w. Napływ ludności żydowskiej rozpoczął się wraz z doprowadzeniem do miasta linii kolejowej, co przyniosło dynamiczny rozwój Hajnówki.

Gmina żydowska zawiązała się tutaj tuż przed I wojną światową. W 1921 r. na 748 mieszkańców było 41 Żydów. W wyniku gwałtownego rozwoju przemysłu drzewnego miasto rozwijało się bardzo szybko. W 1937 r. liczyło już 12 tys. mieszkańców, z czego 250 było Żydami. Największe skupiska znajdowały się przy ulicach: Targowej (obecnie ul. ks. Wierobieja), Polnej (obecnie ul. Grunwaldzka), Batorego oraz Lipowej. Przy ulicy Polnej znajdowała się szkoła żydowska, a naprzeciwko założona tuż przed wybuchem II wojny światowej łaźnia (rozebrana w 1940 roku). Jak wynika z relacji osób starszych, część Żydów mieszkała też w okolicznych wsiach – Dubiczach Cerkiewnych, Grabowcu, Nowosadach czy Starym Korninie, gdzie mieszkał czapnik.

W Hajnówce funkcjonował ponadto mały dom modlitwy oraz drewniana synagoga usytuowana przy ul. Targowej. Wybudowano ją w 1928 roku. Była to budowla drewniana, o wymiarach 12 x 20 m i wysokości ok. 5 m. Nad wejściem znajdował się blaszany falowany daszek. Dla kobiet przeznaczona była galeryjka z oddzielnym wejściem. Wnętrze utrzymane było w tonacji biało-niebieskiej, pomalowane w motywy biblijne. Również dach pomalowano na kolor biało-niebieski. Architektonicznie synagoga nawiązywała do okolicznych budowli cerkiewnych, również utrzymywanych w podobnej stylistyce kolorystycznej, z łagodnymi łukami. Nad wejściem do synagogi umieszczono Gwiazdę Dawida. Bożnica posiadała wysokie okna z kolorowymi szybkami. Budynek został spalony przez Niemców 25 czerwca 1941 r. poprzez wrzucenie do wnętrza granatów.

W czasie okupacji radzieckiej w mieście przebywało w sumie ok. 600 Żydów. Żydzi ci zginęli w czasie okupacji niemieckiej. Część wymordowano na drodze do Białowieży, większość wywieziono do obozu zagłady w Treblince.

Nota bibliograficzna

• Hajnowka, [w:] Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, t. 1, red. Sh. Spector, New York 2001, s. 483.
• Hajnówka, [w:] Pinkas HaKehilot, Poland, Vol. 8, red. Sh. Spector, B. Freundlich, Jerusalem 2005, ss. 288–289.