Wczesnośredniowieczny gród pomorski, wzmiankowany 1284; własność książąt pomorskich; ośrodek kasztelanii; 1309 zagarnięty przez Krzyżaków; prawa miejskie w 2. poł. XIV w. (przed 1403); na mocy pokoju toruńskiego 1466, powrócił do Polski (Prusy Król.); XV–XVIII w. starostwo niegrodowe; 1772–1920 w zaborze prus.; w 2. poł. XIX w. powstały zakłady przemysłowe; od 1885 połączenie kolejowe; od poł. XIX w. ośrodek polskości na Kaszubach i ruchu młodokaszubskiego (m.in. działalność A. Majkowskiego); w okresie międzywojennym ośrodek drobnej wytwórczości; w czasie okupacji niemieckiej 1939–45 wcielony do III Rzeszy, 1939 Niemcy wysiedlili z Kościerzyny i okolic ok. 13 tys. Kaszubów (ok. 1,5 tys. osób zginęło, głównie inteligencja); ośrodek konspiracji, m.in. Pol. Armii Powstańczej i Tajnej Organizacji Wojsk. „Gryf Pomorski”; 1818–1975 i od 1999 siedziba powiatu.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.