Aż do lat 30. XIX w., w Kielcach znajdujących się pod jurysdykcją biskupów krakowskich, obdarzonych w 1535 r. przez króla Zygmunta I przywilejem de non tolerandis judaeis, nie wolno było osiedlać się Żydom. W XVI i XVII w. zakaz ten był wielokrotnie łamany, toteż w 1761 r. na mocy dekretu biskupów, wszystkim mieszkającym tu Żydom nakazano opuszczenie miasta. Żydowskie gminy rozwijały się jednak w wielu okolicznych ośrodkach, m.in. w Chęcinach, Pińczowie czy Chmielniku[1.1].

Żydzi zaczęli ponownie osiedlać się w Kielcach od 1833 r., na mocy zezwolenia wydanego przez Urząd Municypalny, po interwencji kupców z Chęcin. Choć kieleccy mieszczanie, w obawie przed konkurencją ekonomiczną doprowadzili do zawieszenia tej decyzji, spora grupa Żydów zamieszkiwała nielegalnie, część zaś była formalnie zameldowana w pobliskiej gminie Pakosz. W 1843 r. mieszczanie kieleccy wymusili na Radzie Administracyjnej podjęcie decyzji o wygnaniu Żydów z miasta z dniem 1 lipca 1844 r.; jednakże już w latach 1858–1862 Żydzi powrócili do Kielc. Osiedlali się tu wówczas zdymisjonowani wojskowi rosyjscy pochodzenia żydowskiego wraz z rodzinami, których nie obowiązywał zakaz osiedlenia. W 1852 r. w Kielcach mieszkało ok. 100 Żydów, należących do gminy w Chęcinach i stanowiących niewielki odsetek populacji miasta[1.2]. Dopiero po reformach Aleksandra Wielopolskiego w 1862 r., władze carskie ogłosiły dekret zezwalający Żydom na osiedlanie się w Kielcach. Zaledwie 6 lat później – w 1868 r. – powstała tu samodzielna gmina żydowska, założono też cmentarz wyznaniowy. Pierwszym rabinem Kielc był Tuwia Gutman ha-Kohen. Po nim funkcję tę sprawował znawca literatury rabinicznej – Mosze Nachum Jeruzalimski[1.3]. W mieście działała też społeczność chasydzka.

Pod koniec XIX w., na początku XX w. oraz w okresie międzywojennym społeczność żydowska w Kielcach szybko rozwijała się, zarówno pod względem demograficznym, jak ekonomicznym. W 1873 r. w Kielcach mieszkało 974 Żydów, zaś w 1909 r. – już 11 206. W zależności od statusu majątkowego Żydzi zamieszkiwali w centrum miasta, a także na uboższych przedmieściach: Szydłówku, Psiarni, Piaskach i Barwinku. Przed I wojną światową w Kielcach działała duża synagoga, wzniesiona w 1902 r., 9 domów modlitwy, ponad 30 chederów, do których uczęszczało łącznie ok. 900 chłopców, a także kilka prywatnych żydowskich szkół świeckich, elementarnych i średnich, przeznaczonych dla chłopców i dziewcząt. Żydowscy kupcy byli w posiadaniu licznych zakładów przemysłowych, w tym m.in. wielkich zakładów wapienniczych „Wietrznia”, kamieniołomów, garbarni, zakładów przemysłu drzewnego, a także niemal połowy działających w mieście sklepów, licznych piekarń i składów meblowych. W mieście działało też wiele mniejszych zakładów rzemieślniczych produkujących obuwie, wyroby metalowe, a także manufaktury wytwarzające świece i mydło. Wśród najbogatszych Żydów w ówczesnych Kielcach należy wymienić rodziny: Rozenholców, Goldfarbów, Lifszyców, Chelmnerów, Gołębiowskich, Machtyngerów, Ajzenbergów, Bugajerów, Orbajtlów, Kaminerów, Waksbergów, Tenenbaumów, a także Josefa Orbajtla i Lemela Kahana, Herszla i Eliezera Rajzmanów, Joela i Icchoka Klajnmanów[1.4].

11 listopada 1918 r. w Kielcach odbył się wiec zorganizowany przez społeczność żydowską, podczas którego mieszkańcy miasta domagali się zapewnienia polskim Żydom autonomii politycznej i kulturowej. W odpowiedzi na wiec, polscy działacze z ugrupowań prawicowych zniszczyli wiele sklepów i domów należących do Żydów.

W okresie międzywojennym kieleccy Żydzi byli właścicielami kilku działających w mieście banków (m.in. Spółdzielczy Bank Handlowy, prowadzony przez Aarona Jozefa Moszkowicza i Jakoba Fridmana, Bank Dyskontowy, prowadzony przez Chaima Wajnryba i Herszla Sercarza, Bank Kredytowy, prowadzony przez Melecha Engelrada, Mejera Złoto i Mosze Kohena, a także Bank Pożyczkowy, prowadzony przez Mordechaja Fiszla i Judela Kaminera)[1.5]. W Kielcach istniały żydowskie fabryki i zakłady przemysłowe oraz sklepy (m.in. tekstylne, skórzane, sklepy z konfekcją i pasmanterią oraz sklepy spożywcze i kolonialne), silną pozycję posiadali żydowscy rzemieślnicy, w tym przede wszystkim krawcy, kapelusznicy i blacharze, szewcy, stolarze, malarze i szklarze oraz zegarmistrze i jubilerzy. Działały tu również liczne żydowskie piekarnie i jatki, w których zaopatrywali się zarówno żydowscy, jak i chrześcijańscy mieszkańcy miasta. Obok prasy polskiej, w Kielcach ukazywał się tygodniach w j. jidysz – „Kielcer Zeitung”, działały tu żydowskie drukarnie. Wielu Żydów było też przedstawicielami wolnych zawodów – m.in. lekarzami, dentystami i prawnikami[1.6].

W przededniu II wojny światowej – licząca ok. 25 tys. osób społeczność żydowska stanowiła ok. 35% ludności miasta. Pod zwierzchnictwem gminy znajdowały się dwie synagogi, bejt ha-midrasz, mykwa, cmentarz z domem przedpogrzebowym, koszerna ubojnia drobiu, sierociniec i dom starców. Funkcjonowały 3 żydowskie szkoły powszechne, 2 gimnazja (męskie i żeńskie) oraz uczelnia talmudyczna i biblioteka „Tarbut” posiadająca ok. 10 tys. woluminów. Działały także liczne towarzystwa i stowarzyszenia, prowadzące działalność o charakterze charytatywnym oraz żydowskie kluby sportowe „Makkabi” i „Stern”. Wśród partii politycznych, najwięcej zwolenników zdobył ruch syjonistyczny, którego pierwsza komórka założona została w 1900 r., a także konserwatywna partia Aguda. W latach 1932–1939, pod wpływem ideologii syjonistycznej, z Kielc wyemigrowało do Palestyny ok. 5 tys. Żydów. Na początku XX w., a także w latach 20. i 30. na skutek kryzysu ekonomicznego, wielu Żydów z Kielc, wyemigrowało też do Stanów Zjednoczonych, głównie do Nowego Jorku.

Po wybuchu wojny rozpoczęły się prześladowania kieleckich Żydów. Miejscowa społeczność żydowska została zamknięta w getcie, utworzonym 31 marca 1941 r. Getto, otoczone drewnianym ogrodzeniem z drutem kolczastym składało się z dwóch części – tzw. dużego getta, usytuowanego pomiędzy ulicami: Orlą, Piotrkowską, Nowowarszawską, Pocieszki i Radomską oraz małego getta, znajdującego się na obszarze pomiędzy placem św. Wojciecha, Bodzentyńską i Radomską. Na terenie getta znajdowało się ok. 1,5 tys. budynków, zamieszkiwanych przed wojną przez ok. 15 tys. osób. W okresie od marca 1941 r. do sierpnia 1942 r., mieszkało tu ok. 27 tys. osób. Na czele Judenratu stanął początkowo Mosze (Moses) Pelc, który jednak odmówił współpracy z SS i został zamordowany. Jego miejsce zajął Herman Lewi (Hermann Levy), który zginął w Auschwitz, prawdopodobnie w listopadzie 1942 r. W getcie kieleckim podjęto próbę zorganizowania ruchu oporu, jednak przy braku pomocy z zewnątrz, rebeliantom nie udało się zorganizować żadnej akcji zbrojnej.

Getto zamknięto 5 kwietnia 1941 r., w wigilię święta Paschy. Pomimo przeludnienia, w kolejnych miesiącach do getta wsiedlano ludność żydowską z całej Kielecczyzny, transport ok. 1 tys. Żydów z Wiednia, a także Żydów pochodzących z okolic Poznania i Łodzi. Z powodu głodu, ciężkich warunków bytowych, a także na skutek szerzących się epidemii tyfusu, w trakcie istnienia getta zmarło w nim ok. 4 tys. osób.

Likwidacja getta rozpoczęła się 20 sierpnia 1942 r. Pierwszego dnia, po przeprowadzonej na ul. Okrzei selekcji, wszystkich starców, chorych i niepełnosprawnych rozstrzelano na miejscu, zaś ok. 6–7 tys. osób – głównie kobiety i dzieci, wywieziono do obozu zagłady w Treblince. 22 sierpnia rozstrzelano kolejne ok. 500 osób, zaś następnego dnia SS rozkazało lekarzom żydowskim uśmiercenie wszystkich pacjentów ze szpitala w getcie. W ciągu 4 dni, na terenie getta zamordowano ok. 1,2 tys. osób, a do obozu zagłady w Treblince wywieziono łącznie ok. 20–21 tys. Żydów. 24 sierpnia 1942 r. w kieleckim getcie pozostała już tylko licząca ok. 2 tys. osób grupa wykwalifikowanych robotników żydowskich, przetrzymywanych w działającym do wiosny 1943 r. obozie przy ul. Stolarskiej i Jasnej. Byli zatrudniani do segregowania zrabowanego mienia żydowskiego oraz oczyszczania terenu byłego getta. Podjęto wówczas próbę utworzenia ruchu oporu pod przywództwem Dawida Barwinera (Bachwienera) i Gerszona Lewkowicza, którzy rozpoczęli produkcję broni i amunicji na potrzeby planowanego powstania. Organizacja ta została jednak wkrótce zdekonspirowana przez komendanta żydowskiej policji – Wahana Spiegla, który wydał spiskowców w ręce gestapo. W maju 1943 r. część więźniów żydowskich z Kielc została deportowana do obozów pracy w Starachowicach, Skarżysku-Kamiennej, Pionkach i Bliżynie. Na miejscowym kirkucie rozstrzelano też wówczas grupę 45 żydowskich dzieci w wieku 15 miesięcy–15 lat, pochodzących z rodzin lekarzy, członków Judenratu i policji żydowskiej, które przetrwały getto i obóz przy ul. Jasnej i ul. Stolarskiej.

Do lata 1944 r. mieście działały obozy pracy przymusowej, m.in. Hasag Granat Werke, w którym przy wyrobie amunicji i w warsztatach rzemieślniczych pracowało ok. 400–500 Żydów, zakład obróbki drewna „Henryków” oraz odlewnia „Ludwigshütte” zatrudniająca ok. 200–300 osób. W sierpniu 1944 r. obozy pracy zostały zlikwidowane, a pracujący w nich Żydzi zostali deportowani do obozu pracy w Częstochowie, do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie oraz do obozu zagłady w Auschwitz[1.7]. W czasie ewakuacji obozów pracy, z Hasag Granat Werke uciekło 28 Żydów, którzy dołączyli do działających w okolicznych lasach oddziałów partyzanckich lub ukrywali się w podkieleckich wioskach[1.8].

Po wyzwoleniu, w styczniu 1945 r. do Kielc powróciło tu ok. 150–200 Żydów – głównie byłych więźniów obozów koncentracyjnych, a także osób, które przetrwały lata okupacji na terenie Związku Radzieckiego. Większość z nich zamieszkała w kamienicy przy ul. Planty 7, w którym działał także sierociniec dla dzieci żydowskich oraz kibuc prowadzony przez Unię Syjonistyczną. 4 lipca 1946 r. miał miejsce pogrom Żydów, w którym wzięło udział kilka tysięcy osób, w tym oficerowie Urzędu Bezpieczeństwa, milicjanci i żołnierze Ludowego Wojska Polskiego oraz mieszkańcy miasta. W pogromie zginęło 42 Żydów, a ponad 40 zostało rannych. Pretekstem do rozruchów była pogłoska o dokonaniu przez Żydów mordu rytualnego. Wszyscy pozostali przy życiu Żydzi wkrótce wyemigrowali z Kielc.