Nieznana jest data założenia cmentarza żydowskiego w Lubrańcu. Być może istniał już pod koniec XVII w., kiedy to – jak podaje Encyclopedia Judaica – powołano do życia gminę żydowską w Lubrańcu. Bardziej prawdopodobne jest, że nekropolia powstała pod koniec XVIII w., na mocy przywileju, w którym król Stanisław August zagwarantował miejscowym Żydom „wolność” budowy „bóżnicy, szkoły, kierchalu”.

Nekropolia położona jest pomiędzy drogami wiodącymi do Izbicy i Topólki, na niewielkim wzniesieniu, zwanym przez mieszkańców Brzeziną.

Wiadomo, że przed wojną grunt cmentarny obejmował powierzchnię ok. 1,7 ha, z czego 0,46 ha traktowano jako rezerwę. Na skraju cmentarza znajdowały się zabudowania służące jako dom przedpogrzebowy i mieszkanie stróża. Teren był częściowo ogrodzony.

Podczas II wojny światowej na cmentarzu Niemcy dokonywali egzekucji osób pochodzenia żydowskiego. M.in. w lipcu 1941 r. rozstrzelano tu Hersza Frankenberga i członków jego rodziny. Groby ofiar pozostają nieoznaczone. W latach Zagłady Niemcy zniszczyli cmentarz, a dzieła destrukcji dokonali niektórzy mieszkańcy, kradnąc płyty nagrobne i wykorzystując je do utwardzania podwórzy i do prac budowlanych. Widoczne do dziś ślady okopów świadczą, że w czasie wojny cmentarz był miejscem walk.

Przez ostatnie kilkadziesiąt lat na cmentarzu nie było nagrobków. Na początku lat 90. odnaleziono jedną z macew i zabezpieczono w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury. W 2008 r. podczas prac drogowych odkryto kolejne płyty nagrobne, pochodzące z cmentarza żydowskiego.

W 2010 r. na cmentarzu wzniesiono lapidarium w formie ściany płaczu, do budowy której wykorzystano fragmenty odnalezionych macew. Tuż obok ustawiono pomnik z napisem: „Pamięci Żydów spoczywających na tym cmentarzu. Niech dusze ich będą związane w wieniec życia wiecznego. Lubraniec 2010”[1.1]

 

Drukuj
Przypisy
  • [1.1] Lubraniec, [w:] Cmentarze żydowskie w Polsce [online] http://www.kirkuty.xip.pl/lubraniec.htm [dostęp: 20.09.2013].