Początek osadnictwa żydowskiego w Leśnicy przypadł na okres po 1742 roku, gdy Śląsk wszedł w skład Królestwa Prus. Najstarszym znanym źródłem wymieniającym Żydów zamieszkujących Leśnicę jest spis ludności z 1783 roku. Wynika z niego, że w tym małym miasteczku żyło wówczas 12 Żydów, stanowiąc 1,8% ogółu mieszkańców. W 1809 roku liczba ta wzrosła do 22 (2,9%).

Dalszy wzrost osadnictwa nastąpił po wydaniu tzw. edyktu emancypacyjnego w 1812 roku, równającego Żydów z obywatelami chrześcijańskimi. W chwili jego wydania w Leśnicy mieszkało już 11 rodzin żydowskich. Należały one do zamożniejszej warstwy ludności, trudniąc się kupiectwem i kramarstwem. Podlegali zapewne gminie żydowskiej w Białej Prudnickiej albo w Gliwicach.

Pod koniec lat trzydziestych XIX w. leśnicka społeczność żydowska zdecydowała o założeniu cmentarza. Cmentarz ten, powstały przed rokiem 1841 (z września tego roku pochodzi najstarszy zachowany nagrobek), zlokalizowano poza miastem, wśród pól, z dala od zabudowy.

W połowie czwartej dekady XIX w. leśniccy Żydzi stanowili drugą po katolikach społeczność wyznaniową miasta – w 1843 r. przebywało tutaj 66 Żydów (5,2% ogółu mieszkańców). Według danych z 1842 r. dwóch Żydów było restauratorami, a dwóch – karczmarzami[1.1].

Od 1843 r. modlitwy odprawiano w wynajmowanym pomieszczeniu w budynku późniejszego sądu. W 1846 r. społeczność żydowska w Leśnicy liczyła 88 osób (6,5% ogółu mieszkańców). Społeczność ta podlegała gminie synagogalnej w Strzelcach Opolskich. Niektórzy historycy wzmiankują, że w latach 1847–1850 w Leśnicy istniała przejściowo gmina żydowska, została jednak szybko rozwiązana z powodu zbyt małej liczby członków.W Leśnicy nigdy nie było rabina, a w uroczystościach uczestniczyli rabini z Ujazdu, Strzelec Opolskich albo Gogolina. Na początku lat pięćdziesiątych XIX w. w pobliskiej wsi Wysoka żyło 4 Żydów, a w Zalesiu Śląskim (1861) – pięciu. Od 1888 r. nabożeństwa odbywały się w domu Steinitzów (plac Narutowicza 26), a modlitwom przewodniczył kantor.

Społeczność żydowska w Leśnicy nigdy nie była liczna, zatem przypadający na przełom XIX i XX w. proces wzmożonej emigracji Żydów śląskich do większych ośrodków miejskich na terenie Niemiec, doprowadził praktycznie do jej zaniku. W 1875 roku w miasteczku mieszkało jeszcze 58 Żydów, w 1895 roku – 35, w 1925 roku – 6, natomiast w 1933 roku – 2. Spis ludności z maja 1939 roku wykazał w mieście 10 Żydów: 4 miejscowych i 6 przebywających w miejscowym zakładzie dla osób chorych psychicznie. 

Bibliografia

• Borkowski M., Kirmiel A., Włodarczyk T., Śladami Żydów: Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska, Warszawa 2008.
• Dziewulski W., Wsie sołeckie gminy Leśnica (do roku 1861), [w:] Szkice z dziejów Leśnicy, Opole 1977, s. 57.
• Głowacki H., Dzieje Leśnicy w epoce feudalnej, [w:] Szkice z dziejów Leśnicy, Opole 1977, s. 48.
• Ładogórski, Generalne tabele statystyczne Śląska 1787 r., Wrocław 1954.
• Szkice z dziejów Leśnicy, Opole 1977.
• Woronczak J., Żydzi w Leśnicy, [w:] Osiem wieków ziemi leśnickiej, red. A. Lipnicki, Wrocław 2002.