Po raz pierwszy Milicz został wymieniony w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. jako Milich. W latach 1164–1358 należał do księstwa wrocławskiego. Nie wiadomo, kiedy nastąpiło nadanie praw miejskich, niemniej już w tym okresie mieściła się tu siedziba kasztelana. W 1358 r. biskupstwo sprzedało miasto wraz z kasztelanią księciu Konradowi I Oleśnickiemu. Za Piastów oleśnickich wybudowano zamek, otoczony później fosą.

Ostatni z Piastów oleśnickich zmarł w 1492 r., a miasto z warownią przeszło w ręce króla Czech Władysława Jagiellończyka, który z kolei przekazał je Zygmuntowi Kurzbachowi. Jego synowie podzielili między siebie dolinę Baryczy. Dzięki temu powstały baronaty milicki i żmigrodzki. Mając w Miliczu status wolnego państwa stanowego, ród Kurzbachów sprawował rządy do 1590 r., kiedy to ostatnia z rodu – Ewa Popelia – wyszła za mąż za barona Joachima III Maltzana. Maltzanowie wznieśli w Miliczu m.in. pałac klasycystyczny (1790–1799), założyli pierwszy na Śląsku park w stylu angielskim. Dzięki nim doszło do uprzemysłowienia miasta i regionu. Powstały manufaktury bawełny i wełny, zakład sukienniczy i przędzalnie.

W 1742 r. wraz z całym Śląskiem Milicz przeszedł pod panowanie pruskie. W 1809 r. zniesiono feudalną zależność od hrabiów Maltzanów. W 1816 r. powołano powiat milicki.

Koniec XIX w. przyniósł, tak jak w całych Prusach, boom gospodarczy i infrastrukturalny. W mieście rozwijał się drobny przemysł, powstawały nowe obiekty, rozbudowywano sieć komunikacyjną. Dość powiedzieć, że w 1914 r. były tutaj aż trzy hotele. W 1850 r. wystawiono nowy ratusz, następnie powstała sieć wodociągowa i kanalizacja. W 1875 r. uruchomiono stację kolejową na linii Oleśnica – Chojnice. W 1894 r. Milicz zyskał połączenie ze Żmigrodem za pomocą wąskotorowej Żmigrodzko-Milickiej Kolei Powiatowej (Trachenberg-Militscher Kreisbahn Aktiengesellschaft), która z kolei w 1899 r. połączyła się z wąskotorówką Wrocławsko-Trzebnicko-Prusicką (Breslau-Trebnitz-Prausnitzer Kleinbahn Aktiengesellschaft). Łącznie dawało to bezpośredni szlak do Wrocławia, o ogromnym znaczeniu gospodarczym i kulturalnym. Przed wybuchem I wojny światowej Milicz zamieszkiwało 3780 osób. Na tutejszym zamku znajdowała się największa w Niemczech kolekcja miedziorytów.

W okresie międzywojennym Milicz nadal pełnił rolę stolicy powiatu. Do 1939 r. liczba jego mieszkańców wzrosła do 5402. Na zamku mieszkali Maltzanowie – ostatnia z rodu była słynna Maria von Maltzan (1909–1997), lekarka weterynarii, działaczka opozycji antyhitlerowskiej, w 1987 r. nagrodzona medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za uratowanie podczas II wojny światowej kilkudziesięciu Żydów.

22 stycznia 1945 r. miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. Milicz od tego momentu stał się miastem polskim, a zamieszkującą go dotychczas ludność niemiecką wysiedlono. Od 1999 r. jest stolicą powiatu w województwie dolnośląskim.

Nota bibliograficzna

• Glatz W., Der Kreis Militsch-Trachenberg an der Bartsch: Heimatbuch eines schlesischen Grenzkreises, Springe/Deister 1965.
• Powiat milicko-żmigrodzki nad Baryczą, Milicz 2013.